Doğum Eylemine Özgü Dördüncül Koruma


Çokrak G., Uzun Aksoy M.

2.Uluslararası 3. Ulusal Kadın Sağlığı Hemşireliği Kongresi, Ankara, Türkiye, 21 - 23 Aralık 2023, ss.211

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.211
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

“O¨nce zarar verme” ve “koruma tedaviden daha iyidir” tıbbın iki temel ilkesidir. Yapılan bu gereksiz müdahaleler tıbbın bu iki ilkesine zıt düşmektedir. Yapılan bu gereksiz müdahaleler dördüncül koruma kavramını ortaya çıkarmıştır. Dr. Marc Jamoulle tarafından 1986 yılında geliştirilen dördüncül koruma kavramı “aşırı teşhis, aşırı etiketleme (damgalama), standart koşulların tıbbileştirilmesi (medikalizasyon) ve aşırı tedaviden korunma önlemlerini” ifade etmektedir. So¨zlu¨kte ise do¨rdu¨ncu¨l koruma “as¸ırı medikalizasyon riskindeki hastayı ve toplumu tanımlamak, medikal istilalardan onları korumak ve onlara bilimsel ve etik olarak kabul edilebilir bakım prosedu¨rlerini sagˆlamak için yapılan eylem olarak tanımlanmaktadır. Gebelik ve doğum eylemi fizyolojik bir süreçtir. Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ve buna bağlı faktörlere bağlı olarak doğuma yapılan fiziksel ve kimyasal müdahaleler artmıştır. Doğum eyleminde yapılan gereksiz müdahaleler anne-bebek morbidite ve mortalite oranlarını artırmaktadır. Bunun yanı sıra gereksiz müdahaleleler doğrudan hasta güvenliğini riske atan önemli hususlardan birisidir. Doğum eyleminde kullanılan, oksitosin indu¨ksiyonu, vakum ve forseps uygulaması, epizyotomi, amniyotomi, perine tras¸ı, lavman uygulaması, gebenin hareketinin engellenmesi ve su¨rekli yatırılması, sık vajinal muayene, sürekli elektronik fetal monitarizasyon bu kapsamda ele alınmaktadır. Aynı zamanda sezaryen operasyonu doğum eylemine yapılan cerrahi müdahale olduğu için bu uygulamalar arasında ele alınmaktadır. Bazı endikasyonlar varlığında doğumu güvenli bir şekilde gerçekleştirebilmek için bu müdahaleler kullanılabilir. Ancak bu müdahalelerden dolayı annenin psikososyal olarak desteklenmemesi de obstetrik şiddet kavramını beraberinde getirmektedir. Doğum sürecinde dördüncül korumanın sağlanabilmesi için doğum süreci bireyselleştirilmeli ve gereksiz müdahalelerden kaçınılmalıdır. Anne-bebek sağlığı bu süreç boyunca sürdürülmesinin sağlanması için fiziksel ve psikolojik destek sağlanması gerekmektedir. Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşirelerine dördüncül koruma bakımından önemli rol ve sorumluluklar düşmektedir. Özellikle bu koruma adımında gereksiz ya da aşırı uygulamalardan hastayı korumak, etik olmayan uygulamaların önüne geçmek, hastaları hakları hakkında bilgilendirmek, hasta bakımında kanıta dayalı uygulamalar ışığında bakım verilmesinin sağlanması açısından hasta savunuculuğu rollerini yerine getirmelerini zorunlu kılmaktadır.

“First do no harm” and “prevention is better than cure” are two basic principles of medicine. These unnecessary interventions contradict these two principles of medicine. These unnecessary interventions have revealed the concept of quaternary prevention. The concept of quaternary prevention, developed by Doctor Marc Jamoulle in 1986, refers to "protection measures from over-diagnosis, over-labelling (stigma), medicalization of standard conditions and over-treatment". In the dictionary, quaternary prevention is defined as “the action taken to identify patients and populations at risk of overmedicalization, to protect them from medical invasions, and to provide them with scientifically and ethically acceptable care procedures.” Pregnancy and birth are physiological processes. In recent years, physical and chemical interventions during birth have increased due to the development of technology and related factors. Unnecessary interventions during labor increase mother-baby morbidity and mortality rates. In addition, unnecessary interventions are one of the important issues that directly risk patient safety. Oxytocin induction, vacuum and forceps application, episiotomy, amniotomy, perineal shaving, enema application, preventing the movement of the pregnant woman and constantly laying her down, frequent vaginal examination, and continuous electronic fetal monitoring used in labor are discussed in this context. At the same time, cesarean section is considered among these practices because it is a surgical intervention in the act of birth. In the presence of certain indications, these interventions can be used to deliver safely. However, the mother's lack of psychosocial support due to these interventions brings with it the concept of obstetric violence. In order to provide quaternary protection during the birth process, the birth process should be individualized and unnecessary interventions should be avoided. Physical and psychological support is necessary to ensure that mother-baby health is maintained throughout this process. Obstetrics and gynecology nurses have important roles and responsibilities in terms of quaternary prevention. Especially in this protection step, it requires them to fulfill their role as patient advocates in terms of protecting the patient from unnecessary or excessive practices, preventing unethical practices, informing patients about their rights, and ensuring that care is provided in the light of evidencebased practices in patient care.