ONLINE JOURNAL OF ART AND DESIGN, vol.11, no.1, pp.42-58, 2023 (Peer-Reviewed Journal)
Mass migrations which happened in result of the territorial loss in the 19th century
became an important problem for the Ottoman State. Especially after the OttomanRussian war in 1877-1878, there was a huge migration wave from the Crimea, the
Caucasus and the Balkans to the territory of the Ottoman Empire in Anatolia. As a result
of these migrations, the Ottoman state made various legislative arrangements to solve
the housing problems of the immigrants. The immigrant villages in the countryside and
the immigrant neighborhoods in the city centers, which were established in the
mentioned period, are the reflections of the state's housing and economic policies at that
time. These settlements, which were generally built on a planned basis, have changed
with social and cultural influences from past to present. İnegöl, which is one of the
district of Hüdavendigar (Bursa) province, is an important center where Balkan
immigrants were settled in the 19th century. Tahtaköprü settlement, which was
established near İnegöl for Balkan immigrants at the end of the 19th century, was chosen as the study area of this article. Therefore, in this study, an evaluation has been
made on the first settlement plan and the transformation of the settlement until today,
as well as on the construction techniques, facade layouts and space organizations of
architectural examples.
19. yüzyılda toprak kayıplarına bağlı olarak yaşanan göçler, Osmanlı Devleti için önemli
bir sorun haline gelmiştir. Özellikle, 1877-1878 yıllarındaki Osmanlı-Rus savaşından
sonra, Kırım, Kafkasya ve Balkanlar’dan Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu’daki
topraklarına doğru yoğun bir göç dalgası yaşanmıştır. Bu göçler sonucunda devlet,
muhacirlerin iskânı sorununu çözmeye yönelik olarak çeşitli mevzuat düzenlemeleri
yapmıştır. Bu süreçte kurulan kırsaldaki muhacir köyleri ve kent merkezlerindeki muhacir
mahalleleri, devletin o dönemki iskân ve iktisat politikalarının yansımalarıdır. Genellikle
planlı olarak inşa edilen bu köyler, kuruluşundan günümüze sosyal ve kültürel etkilerle
değişimlere uğramıştır. Hüdavendigar vilayeti Ertuğrul livasına bağlı İnegöl, 19. yüzyılda
Balkanlar ve Kafkasya üzerinden göçlerle muhacir iskânlarının yapıldığı önemli
merkezlerden biridir. 19. yüzyıl sonlarında Bulgaristan muhacirleri için İnegöl yakınlarında
kurulmuş olan Tahtaköprü yerleşimi, kuruluş bölgesindeki yerleşim dokusunda bazı
niteliklerini günümüzde de sürdürüyor olmasından dolayı, makalenin çalışma alanı olarak
seçilmiştir. Makale çalışmasında, Tahtaköprü’nün ilk iskân bölgesi olan Hamidiye
mahallesindeki yerleşim düzeni; yerel, geleneksel özellikler taşıyan mimari örneklerin
inşa yöntemi, cephe düzeni, mekân örgütlenmesi ve yerleşmenin günümüze kadarki
süreçte dönüşümü üzerine bir değerlendirme yapılmıştır