Şamanizm ve Hayvancılığın Etkisiyle Kemiğin Kullanım Alanları: Kırgızistan Örneği


Creative Commons License

Bayrak İşcanoğlu İ.

Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, cilt.6, sa.1, ss.15-22, 2023 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 6 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: MLA - Modern Language Association Database
  • Sayfa Sayıları: ss.15-22
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsan, yaşamının kendisine sunduğu imkânlar ile dünyasını şekillendirir; algısını ve inanışını imkânlarına göre biçimlendirir. Hayvancılık ve göçebe yaşam şekli Türklerin yaşamlarını şekillendirmelerinde önemli etkenlerdir. Hayvancılık Türkler için bir gelenektir. Bu gelenekle birlikte toplum hayatı, inanışlar da şekillenmiş ve birlikte yaşamanın kuralları bu yaşam şekline göre gelişmiştir. Kemik hem Şamanizm döneminden kalan inanmalarla hem de fiziksel özelliği itibariyle sağlamlığı ve tabiatta kolayca yok olmaması özelliği ile Türk toplumlarında ayrı bir yere sahip olmuştur. Türk kültüründe canı, yeniden doğmayı, soyu ifade eden kemik, bu çalışmada hayvancılığın çok önemli olduğu Kırgız toplum hayatı içerisinde ele alınmış ve toplum hayatında inanç boyutu, eğlence boyutu ve gündelik yaşam boyutu; fal uygulamaları içerisindeki yeri, çeşitli geleneksel oyunlardaki kullanım şekilleri ve türleri ile çeşitli eşyaların yapımında ana madde olarak kullanımı şeklinde açıklanmaya çalışılmıştır. Böylece Kırgız toplum hayatında Şamanizm ve hayvancılığın etkisiyle hayvansal kaynaklı kemiğin uygulamalarda, inanışlarda, çeşitli eşyalarda ne ölçüde yer aldığı tespit edilmeye çalışılmış, Kırgız insanın yaşamında kemiğin aşık kemiği, kürek kemiği ile fal uygulamalarında; ak çölmök, upay, tomuk caşırbay gibi çeşitli kemik türlerinin yer aldığı oyunlarda; ana maddesinin kemik olduğu gündelik yaşamda sıklıkla karşılaşılan tarak, bıçak sapı, şimek gibi eşyalar ile Kırgız kadınının süs ve süs eşyalarında bulunduğu saptanmıştır.