Bu araştırmada Kitapçı Karabet Efendi adıyla bilinen meşhur matbaacı Karabet Keşişyan’ın (d. 1850 – ö. 1911) matbaasında yayınlanan ve Osmanlı dönemi tarih öğretimine ilişkin materyalleri incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada, Karabet Keşişyan’ın hayatı ve matbaacılık alanındaki çalışmaları hakkında kısa bilgiler verilmiş, Keşişyan’ın kurduğu matbaalarda çıkarılan tarih ders kitapları, tarih öğretimi ile ilgili dergiler ve tarih öğretiminde kullanılabilecek diğer yan kaynaklar tespit edilmiştir. Arşivden bu kaynaklara ulaşılmış, bu kaynaklar arasından bazıları seçilerek, içerik analizi yöntemi aracılığıyla incelenmiş ve tarih eğitimi açısından önemli görülen kısımlar değerlendirilmiştir. Karabet Keşişyan’ın biri kendi adına bir de Kaspar Efendi adında başka bir matbaacı ile beraber “Karabet ve Kaspar Matbaası” adında bir matbaa olmak üzere iki matbaa kurduğu tespit edilmiştir. Keşişyan’ın yaşadığı karmaşık dönem boyunca Osmanlı Devleti’nin gözetiminde kitaplar bastırdığı, II. Abdülhamid ile iyi ilişkilerinin olduğu ve mecidi nişanı ile ödüllendirildiği görülmüştür. Keşişyan’ın aktif olduğu yıllar boyunca matbaalarında, tarih atlası ve haritalar bastırdığı veya bu materyalleri bastırmak için kişisel girişimlerde bulunduğu, bastırdığı atlas ve haritaların kendilerine has özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Keşişyan’ın “Mektep” adında tarih konularını da içerisine alan, rüştiye öğrencileri için hazırlanmış bir dergide imtiyaz sahibi olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulara ek olarak matbaasında 52 adet tarih ders kitabı bastırdığı, bu kitapların içerik ve biçim açılarından karakteristik özelliklere sahip olduğu, tarih ders kitaplarının çoğunun dünya tarihi ile alakalı olduğu gözlemlenmiştir. Araştırma sonucunda, Kitapçı Karabet Efendi’nin tarih eğitimine katkıları ortaya konarak, matbaalarında bastırdığı eserlerle alakalı yapılabilecek araştırmalara dair öneriler sunulmuştur.
In this research, the materials related to Ottoman history education published in the printing house of Karabet Keşişyan (Garabet Kesishian 1850-1911), known as the famous printer Kitapçı Karabet Efendi, were examined. In the research, brief information was given about Karabet Keshishian's life and his works in the field of printing, history textbooks, journals on history education, and other side materials that can be used in history education published in the printing houses he established were identified. These sources were accessed from the archives, some of these sources were selected, and they were examined through the content analysis method, and the parts that were considered important in terms of history education were evaluated. It was determined that Karabet Keshishian established two printing houses, one in his name and the other in collaboration with another printer named Kaspar Efendi, called "Karabet and Kaspar Printing House". It was seen that Keshishian published books under the supervision of the Ottoman Empire throughout the complex period he lived in, had good relations with Abdülhamid II, and was awarded the Medjidie Medal. It was determined that Keshishian printed history atlases and maps in his printing houses during his active years or took personal initiatives to print these materials and that the atlases and maps he printed had their characteristics. It was determined that Keshishian had the privilege of a journal called "Mektep" prepared for rüştiye students, which also included history subjects. In addition to these findings, it was observed that he printed 52 history textbooks in his printing house, that these books had characteristic features in terms of content and form, and that most of the history textbooks were related to world history. As a result of the research, the contributions of Kitapçı Karabet Efendi to history education were revealed, and suggestions were made for research that can be done on the works he published in his printing houses.
