Türkçe Özet:
Merdiven kazaları, sıklıkla ciddi yaralanma veya ölümle sonuçlanan, küresel ölçekte önemli bir halk sağlığı sorunudur; ancak Türkiye bağlamında konuya özel veri ve araştırma dikkate değer ölçüde yetersizdir. Bu bölüm, merdiven güvenliğine ilişkin uluslararası araştırmaları sentezleyerek bu boşluğu doldurmayı amaçlamaktadır; tasarım ilkelerini (rıht/basamak boyutları, burun çıkıntısı, tırabzanlar), insan faktörlerini (biyomekanik, algı, yaşa bağlı etkiler), çevresel koşulları ve yaygın kaza nedenlerini (düşme, kayma, takılma) kapsamaktadır. Resmi istatistiklerin bulunmadığı Türkiye'ye özgü öncül bir anlayış oluşturmak üzere, çalışma on yıllık bir dönemi (2009-2019) kapsayan ulusal haber kaynaklarından derlenen ölümcül merdiven kazası vakalarının bir analizini sunmaktadır. Bu analiz, raporlanan ölümlerdeki demografik örüntüleri tanımlamakta ve bu vakalarda belirgin olan kritik risk faktörlerini vurgulamaktadır. Bulgular, standart boyutsal kılavuzlara dayanmanın sınırlılıklarının ve tasarım, kullanıcı ve çevresel değişkenlerin karmaşık etkileşiminin altını çizmektedir. Bu inceleme, Türkiye'de sistematik merdiven kazası veri toplama ihtiyacını ve merdivenlerde riskleri azaltıp kullanıcı güvenliğini artırmak için kritik öneme sahip kanıta dayalı tasarım yaklaşımları ve güvenlik müdahalelerinin gerekliliğini vurgulamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Merdiven Kazaları, Merdiven Tasarımı, Bina Güvenliği, Düşme Önleme, İnsan Faktörleri, Ergonomi, Kaza Analizi, Risk Değerlendirmesi, Türkiye.
English Abstract:
Stair accidents constitute a significant public health concern globally, often leading to severe injury or death, yet specific data and research within the Turkish context are notably scarce. This chapter addresses this gap by synthesizing international research on stair safety, encompassing design principles (riser/tread dimensions, nosing, handrails), human factors (biomechanics, perception, age-related effects), environmental conditions, and common accident etiologies (falls, slips, trips). To establish a preliminary understanding pertinent to Turkey, where official statistics are lacking, the study presents an analysis of fatal stair-related incidents compiled from national news reports spanning a ten-year period (2009-2019). This analysis identifies demographic patterns in reported fatalities and highlights critical risk factors evident in these cases. The findings underscore the limitations of relying solely on standard dimensional guidelines and emphasize the complex interplay of design, user, and environmental variables. This investigation highlights the urgent need for systematic stair accident data collection in Turkey and advocates for evidence-based design considerations and safety interventions crucial for mitigating risks and enhancing user safety on stairs.
Keywords: Stair Accidents, Stair Design, Building Safety, Fall Prevention, Human Factors, Ergonomics, Accident Analysis, Risk Assessment, Turkey.
