BİR SÖZLÜ TARİH ÖRNEĞİ: VAN-ERCİŞ ULUPAMİR (KIRGIZ) KÖYÜ


Baş K., TOKCAN H.

BELGİ DERGİSİ, sa.30, ss.305-324, 2025 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: Sayı: 30
  • Basım Tarihi: 2025
  • Doi Numarası: 10.33431/belgi.1600462
  • Dergi Adı: BELGİ DERGİSİ
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.305-324
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma Van ilinin Erciş İlçesine bağlı Ulupamir Köyünde yaşayan Kırgız Türklerinin yaşamlarına dair veriler elde etmek ve buna bağlı olarak güvenilir ve doğru analizler yapabilmek amacıyla oluşturulmuş nitel bir çalışmadır. Sözlü tarih yönteminin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu, 1982 yılında Pakistan’dan Türkiye’ye göç eden ve mevcut durumda Van’ın Erciş ilçesine bağlı Ulupamir Köyünde yaşayan 50 yaş ve üstü, 20 Kırgızlı Türk erkek katılımcı oluşturmaktadır. Gönüllülük esasına bağlı olarak yürütülen çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt, kartopu ve kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak kişisel bilgi formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formunun kullanıldığı çalışmada veriler, odak görüşmesi yolu ile katılımcılarla yüz yüze gerçekleşen bir görüşme ortamından elde edilmiştir. Verilerin analizinde, betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular genel olarak incelendiğinde: Ulupamir köy halkının siyasi ve sosyal sebeplerden ötürü önce Afganistan’a oradan da yine siyasi, kültürel ve iklim faktörlerine bağlı olarak çeşitli nedenlerden ötürü Pakistan’a zorunlu göç etmek zorunda kaldıkları; Daha sonra Hacı Rahmankul Kul Han’ın (Rahmankul Cabbarkuoğlu) önderliğinde Kırgızların soyunun devamı için alınan göç kararı ile aksakallılar meclisinin önce Amerika’ya sonra Türkiye’ye başvurdukları; ancak asimile olma endişesiyle Pakistan devlet başkanı olan Ziyâülhak’ın teşvikleri ile rotalarını Türkiye’ye çevirdikleri; 1981 yılında Türkiye Cumhuriyeti devlet başkanı Kenan Evren döneminde Türkiye’ye getirildikleri; Van-Erciş’te yer alan Kırgız köyüne “Ulu Pamir” isminin verilmesinde ata toprağı Pamir bölgesinin esin kaynağı olduğu; Türkiye’ye geldikten sonra en çok işsizlik konusunda zorluk yaşadıkları; sonuçlarına ulaşılmıştır. Bununla birlikte katılımcıların, eğitime destek, köyde işsizliğin giderilmesi, hayvancılığın ve kültürel faaliyetlerin desteklenmesi, geçmiş dönemlerden günümüze süregelen arazi sorunlarının çözüme kavuşturulması; köydeki sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve bölgeye yönelik tarım politikalarının geliştirilmesi konularında Türkiye Cumhuriyeti Devletinden beklentileri oldukları yönünde görüş belirttikleri tespit edilmiştir.
This study is a qualitative study designed to obtain data on the lives of Kyrgyz Turks living in Ulupamir Village of Erciş District of Van Province and to make reliable and accurate analyses accordingly. The study group of the research in which the oral history method was used consists of 20 Kyrgyz Turkish male participants aged 50 and over, who migrated from Pakistan to Türkiye in 1982 and currently live in Ulupamir Village of Erciş District of Van. In the study carried out on a voluntary basis, purposeful sampling methods such as criterion, snowball and convenient sampling were used. In the study in which personal information form and semi-structured interview form were used as data collection tools, data were obtained from an interview environment conducted face to face with the participants through focus group interview. Descriptive analysis method was used in the analysis of the data. When the findings obtained from the research are examined in general, it is seen that: The people of Ulupamir village were forced to migrate first to Afghanistan due to political and social reasons and then to Pakistan due to various reasons depending on political, cultural and climatic factors; Later, with the decision to migrate under the leadership of Hacı Rahmankul Kul Khan (Rahmankul Cabbarkuoğlu) for the continuation of the Kyrgyz lineage, the assembly of the Aksakal people first applied to America and then to Türkiye; however, with the concern of assimilation, they turned their route to Türkiye with the encouragement of Ziyaülhak, the president of Pakistan; they were brought to Türkiye in 1981 during the period of Kenan Evren, the president of the Republic of Türkiye; the name “Ulu Pamir” was given to the Kyrgyz village in Van- Erciş because of the Pamir region, their ancestral land; and the fact that they experienced the most difficulties after coming to Türkiye was unemployment. In addition, it was determined that the participants expressed their views that they had expectations from the Republic of Türkiye regarding support for education, elimination of unemployment in the village, support for animal husbandry and cultural activities, resolution of land problems that have persisted from past periods to the present; improvement of health services in the village and development of agricultural policies for the region.