Sınıf Öğretmenliği Araştırmaları Dergisi (SÖAD), cilt.2, sa.2, ss.92-110, 2022 (Hakemli Dergi)
Bu araştırmada, farklı kültürlere yönelik geçerliği ve güvenirliği yüksek bir tutum ölçeği geliştirmek
amaçlanmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda, tutumun ölçülmesiyle ilgili olarak, kuramsal yapısı ve
tutumun alt bileşenleri (bilişsel, duyuşsal, davranışsal) dikkate alınmıştır. Alan yazın incelenmiş, farklı
kültürlere yönelik tutum göstergelerinin neler olabileceği hakkında ayrıntılı incelemeler yapılmıştır. İç
göçmenlere yönelik madde yazımında Respectful Modeli’nin boyutlarından; dış göçmenlere yönelik madde
yazımı için ise Tajfel ve Turner (1979) tarafından öne sürülen Sosyal Kimlik Kuramı’ndan faydalanılmıştır.
Farklı kültürlere yönelik tutumla ilgili maddeleri oluşturmak üzere farklı kültürlerle yaşantısı olduğu bilinen
lisans ve lisansüstü düzeydeki bireylerden oluşan heterojen küçük bir örneklem seçilmiş ve bu bireylerden
farklı kültürlere yönelik duygu, düşünce ve davranışlarını anlatmaları istenmiştir. Konu ile ilgili ifadeler not
alınmış; daha sonra olumlu ya da olumsuz yapıda çok sayıda madde elde edilmiştir. Madde yazma
aşamasında olgusal ifade kullanmamaya; her bir maddenin açık, net ve konuya yönelik olmasına, olumlu ve
olumsuz madde sayılarının birbirlerine yakın olmasına özen gösterilmiştir. Ardından ölçek maddeleri, farklı
kültürlere yönelik tutumun yapısı, yönü̈ ve yoğunluğu göz önüne alınmış ve 60 maddelik ve 5’ li likert olan
deneme formu oluşturulmuştur. Deneme formunun üst kısmına araştırma hakkında bilgilendirici bir metin
eklenerek elektronik bir ortamda katılımcılarla paylaşılmıştır. Ölçekteki katılma dereceleri (1) tamamen
katılmıyorum, (2) katılmıyorum, (3) ne katılıyorum ne katılmıyorum, (4) katılıyorum ve (5) tamamen
katılıyorum şeklinde 5 seçenekli olarak belirlenmiştir. Geliştirilen form farklı üniversitelerde öğrenim
görmekte olan öğrencilerden ve en az lisans mezunu olmak şartıyla çeşitli meslek gruplarından toplam 697
katılımcıya uygulanmıştır. Örneklem rastgele olarak ikiye bölünmüştür. İlk gruba açımlayıcı faktör analizi,
ikinci gruba doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Açımlayıcı analiz sonucunda, ölçeğin 17 madde ve 3 alt
boyuttan oluştuğu görülmüştür. Bu boyutlar kabullenme, etkileşim ve reddetme olarak isimlendirilmiştir.
Ölçeğin tamamı için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı .89 iken, her bir alt boyut için Cronbach alfa
güvenirlik katsayıları .73 ile .86 arasındadır. Ölçeğin geçerliğini belirlemek için doğrulayıcı faktör analizi
yapılmıştır. Ölçeğin 17 maddelik faktör yapısının doğrulanıp doğrulanmadığını değerlendirmek amacıyla
doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. Bu doğrultuda yapı geçerliğini sınamak için iki farklı
düzeyde doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. İlk olarak; birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi
olan, ölçekteki maddelerin birbirinden bağımsız olarak üç faktör altında toplandığı yapı sınanmıştır. Ardından
ölçeğin esas ölçülmeye çalışılan farklı kültürlere yönelik tutum değişkenine bağlanmasıyla ikinci düzey
doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Bu işlemler sonucunda 3 faktörlü̈ yapının teyit edildiği sonucuna
ulaşılmıştır. Araştırma sonunda geliştirilen Farklı Kültürlere Yönelik Tutum Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir
ölçek olduğu söylenebilir.
In this study, it was aimed to develop an attitude scale with high validity and reliability for different cultures.
In line with the purpose of the research; Regarding the measurement of attitude, its theoretical structure and
sub-components of attitude (cognitive, affective, behavioral) were taken into consideration. The literature was
examined; Detailed examinations were made about what the indicators of attitude towards different cultures
might be. A small heterogeneous sample of individuals known to have lived with different cultures was
selected to create items about attitudes towards different cultures, and these individuals were asked to
describe their feelings, thoughts and behaviors towards different cultures. Significant statements were noted; Then, a large number of positive or negative items were obtained. Not to use factual expressions in the article
writing phase; that each item is clear, concise and to the point; Care was taken to ensure that the numbers of
positive and negative items were close to each other. Then, the scale items, the structure, direction and
intensity of the attitude towards different cultures were taken into consideration and a 60-item and 5-point
Likert form was created. An informative text about the research was added to the top of the trial form and
shared with the participants in an electronic environment. The degree of agreement in the scale was
determined as (1) totally disagree, (2) disagree, (3) neither agree nor disagree, (4) agree and (5) completely
agree with 5 options. The developed form was applied to a total of 697 participants from various professional
groups, provided that they are students studying at different universities and at least a bachelor's degree
graduate. The sample was randomly divided into two. Exploratory factor analysis was applied to the first
group and confirmatory factor analysis was applied to the second group. As a result of the exploratory
analysis, it was seen that the scale consisted of 17 items and 3 sub-dimensions. These dimensions are named
as acceptance, interaction and rejection. While the Cronbach's alpha reliability coefficient for the whole scale
is .89, the Cronbach's alpha reliability coefficients for each sub-dimension are between .73 and .858.
Confirmatory factor analysis was performed to determine the validity of the scale. Confirmatory factor
analysis (CFA) was applied to evaluate whether the 17-item factor structure of the scale was confirmed. In
this direction, two different levels of confirmatory factor analysis were carried out to test the construct
validity. Firstly; The structure, which is a first-level confirmatory factor analysis, in which the items in the
scale are gathered under three factors independently from each other, was tested. Then, a second level
confirmatory factor analysis was performed by linking the scale to the variable of attitude towards different
cultures, which was tried to be measured. As a result of these processes, it was concluded that the 3-factor
structure was confirmed. It can be said that the Attitudes towards Different Cultures Scale developed at the
end of the research is a valid and reliable scale