Akademik Veri Yönetim Sistemi
İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, cilt.15, sa.30, ss.31-58, 2016 (Hakemli Dergi)
Özet
Trabzon’un Araklı ilçesi, Birinci Dünya Savaşı yıllarında Doğu Karadeniz’deki
Rus işgaline karşı gerçekleştirilen savunmanın önemli mevkilerden biridir. 1914
yılında Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ve Osmanlı Devleti’nin Karadeniz’deki
Rus limanlarını bombardıman ederek savaşa girmesi üzerine, Çarlık Rusya’sı
da Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir. Ruslar, Doğu Karadeniz Bölgesi’ne yönelik
olarak şiddetli bir taarruza girişmiştir. Sahil kesimini iç kesimlere bağlayan
stratejik bir yol üzerinde bulunan Araklı, Rus işgalcilerinin ciddi hedeflerinden
biri olmuştur. Artvin, Rize, Of civarlarından Trabzon’a yaklaşan Rus kuvvetlerine
karşı Trabzon sınırları içinde özellikle sivil milislerin de katılmasıyla karşı konulmuştur.
Bu doğrultuda Türk kuvvetlerinin Ruslara karşı oluşturduğu ana savunma
hatlarından biri, Araklı’nın Karadere ve Yanbolu Dere vadilerinde olmuştur. Ruslara
karşı ilk önce sahil kesiminde gösterilen, fakat daha sonra Araklı’nın iç kesimlerine
kaydırılan savunma, ilerleyen süreçte Ruslara karşı büyük bir taarruza
dönüşecektir. Araklı civarı bir taraftan da Rus ve Ermeni zulmü ile karşı karşıya
kalmıştır. İşgal nedeniyle Araklı’yı terk eden halkın çoğunluğu ise iki yıl sürecek
ağır bir göç olayıyla büyük maddi manevi kayıplara uğramış ve hatta büyük bir
sosyal travma yaşamıştır.
Anahtar Kelimeler: Birinci Dünya Savaşı, Osmanlı, Rus, Ermeni, Trabzon, Araklı,
Karadere, İşgal, Bombardıman, Sivil, Muhacir, Milis.