Akademik Veri Yönetim Sistemi
36. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Kayseri, Türkiye, 11 - 12 Mayıs 2023, ss.1-11
Genç konuşucuların dilsel pratikleri dinamik ve edimsel doğası nedeniyle toplumdilbilim ve derlem
dilbilim çalışmalarının odağında olmuş ve bu çalışmalar, gençlik dilinin yalnızca bir dilin güncel
kullanımını değil, aynı zamanda dildeki değişimler ve diller arası etkileşimlere dair açıklamalar
sunduğunu göstermiştir (Eckert, 1997; Cheshire vd., 2011; Rampton, 2015). Derlem dilbilimi ve gençlik
dili çalışmalarının kesişimindeki çalışmaların özellikle İngilizce (örn. Bergen Corpus of London
Teenage Language, Stenström vd., 2002), İspanyolca (örn. Corpus Oral de Lenguaje Adolescente,
Jørgensen, 2007), Almanca (örn. KiezDeutsch-Korpus, Rehbein vd., 2014) ve İskandinav dillerine (örn.
Språkkontakt och ungdomsspråk i Norden, Drange, 2002) yoğunlaştığı görülmektedir. Son yıllarda
Türkçe derlemlerin sayısındaki artışa rağmen, bu derlemler içinde gençlik diline ilişkin sözlü veri sunan
bir derlem bulunmamaktadır. Bunun yanısıra, sözlü derlem araştırmacıları için yöntemsel yol haritaları
ve teknik bilgi birikiminin (İng. know-how) aktarımını sağlayan çalışmalar da Türkçe alanyazında yok
denecek kadar azdır.
Bu çalışmanın odağında, çağdaş sözlü Türkçenin ilk gençlik derlemi olan 168,748 sözcüklük Türkçe
Gençlik Dili Derlemi’nin (CoTY) (İng. Corpus of Turkish Youth Language) niteliksel ve niceliksel
özelliklerini bir uygulama örneği olarak tanıtmak ve ardından derlemin inşası sürecinde karşılaşılan
yöntemsel zorluklar ve üretilen çözümlerin paylaşılması yer almaktadır. Bu kapsamda, (i) tasarım
ölçütleri ve bu ölçütlerin yansıması olan sınırlılıklar arasında kurulan uzlaşma, (ii) veri toplama
sürecinin yönetimi ve geliştirilen bir mobil uygulama ile kitle kaynaklı (İng. crowdsourcing) veri
toplama gibi yenilikçi uygulama örneklerinin sürece entegre edilmesi, (iii) kayıtların çeviriyazısı için
uygun çeviriyazı sisteminin belirlenmesi ve bu sistemin verinin doğasına uygun bir şekilde
uyarlamasının yapılması, (iv) derlem verisinin etiketleme ve işaretleme sürecinde karşılaşılan zorluklar
ele alınacaktır. CoTY’nin kullanıma açılmasına ilişkin hususlar, derlemin gelecek sürümleri ve farklı
amaç ve kapsamlarda inşa edilecek diğer sözlü derlem çalışmaları için yöntemsel yol haritaları da
paylaşılacaktır. Bu sayede, hem daha önce incelenmemiş bir araştırma alanı olarak Türkçe gençlik
dilinin sözlü dil pratiklerini incelemek için oluşturulan bu derlem bir araç ve veri kaynağı olarak ele
alınarak Türkçe derlem çalışmalarında ve Türk dilbiliminde sistematik, sürdürülebilir ve şeffaf bir
yaklaşımın hâkim olması hedefine yönelik katkı sunulacaktır.
Anahtar Sözcükler: sözlü derlem, Türkçe gençlik dili, derlem inşası, çeviriyazı, sürdürülebilirlik