Türkçe Gençlik Dili Derlemi (CoTY) ile sözlü gençlik etkileşiminin incelenmesi süreci: Derlem tanıtımı, yöntemsel zorluklar ve çözümler


Efeoğlu Özcan E.

36. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Kayseri, Turkey, 11 - 12 May 2023, pp.1-11

  • Publication Type: Conference Paper / Unpublished
  • City: Kayseri
  • Country: Turkey
  • Page Numbers: pp.1-11
  • Gazi University Affiliated: Yes

Abstract

Genç konuşucuların dilsel pratikleri dinamik ve edimsel doğası nedeniyle toplumdilbilim ve derlem dilbilim çalışmalarının odağında olmuş ve bu çalışmalar, gençlik dilinin yalnızca bir dilin güncel kullanımını değil, aynı zamanda dildeki değişimler ve diller arası etkileşimlere dair açıklamalar sunduğunu göstermiştir (Eckert, 1997; Cheshire vd., 2011; Rampton, 2015). Derlem dilbilimi ve gençlik dili çalışmalarının kesişimindeki çalışmaların özellikle İngilizce (örn. Bergen Corpus of London Teenage Language, Stenström vd., 2002), İspanyolca (örn. Corpus Oral de Lenguaje Adolescente, Jørgensen, 2007), Almanca (örn. KiezDeutsch-Korpus, Rehbein vd., 2014) ve İskandinav dillerine (örn. Språkkontakt och ungdomsspråk i Norden, Drange, 2002) yoğunlaştığı görülmektedir. Son yıllarda Türkçe derlemlerin sayısındaki artışa rağmen, bu derlemler içinde gençlik diline ilişkin sözlü veri sunan bir derlem bulunmamaktadır. Bunun yanısıra, sözlü derlem araştırmacıları için yöntemsel yol haritaları ve teknik bilgi birikiminin (İng. know-how) aktarımını sağlayan çalışmalar da Türkçe alanyazında yok denecek kadar azdır. Bu çalışmanın odağında, çağdaş sözlü Türkçenin ilk gençlik derlemi olan 168,748 sözcüklük Türkçe Gençlik Dili Derlemi’nin (CoTY) (İng. Corpus of Turkish Youth Language) niteliksel ve niceliksel özelliklerini bir uygulama örneği olarak tanıtmak ve ardından derlemin inşası sürecinde karşılaşılan yöntemsel zorluklar ve üretilen çözümlerin paylaşılması yer almaktadır. Bu kapsamda, (i) tasarım ölçütleri ve bu ölçütlerin yansıması olan sınırlılıklar arasında kurulan uzlaşma, (ii) veri toplama sürecinin yönetimi ve geliştirilen bir mobil uygulama ile kitle kaynaklı (İng. crowdsourcing) veri toplama gibi yenilikçi uygulama örneklerinin sürece entegre edilmesi, (iii) kayıtların çeviriyazısı için uygun çeviriyazı sisteminin belirlenmesi ve bu sistemin verinin doğasına uygun bir şekilde uyarlamasının yapılması, (iv) derlem verisinin etiketleme ve işaretleme sürecinde karşılaşılan zorluklar ele alınacaktır. CoTY’nin kullanıma açılmasına ilişkin hususlar, derlemin gelecek sürümleri ve farklı amaç ve kapsamlarda inşa edilecek diğer sözlü derlem çalışmaları için yöntemsel yol haritaları da paylaşılacaktır. Bu sayede, hem daha önce incelenmemiş bir araştırma alanı olarak Türkçe gençlik dilinin sözlü dil pratiklerini incelemek için oluşturulan bu derlem bir araç ve veri kaynağı olarak ele alınarak Türkçe derlem çalışmalarında ve Türk dilbiliminde sistematik, sürdürülebilir ve şeffaf bir yaklaşımın hâkim olması hedefine yönelik katkı sunulacaktır. Anahtar Sözcükler: sözlü derlem, Türkçe gençlik dili, derlem inşası, çeviriyazı, sürdürülebilirlik