Fair Play: Etimolojik, Semantik ve Tarihsel Bir Bakış


Yıldıran İ.

Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, cilt.16, sa.4, ss.3-18, 2011 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 16 Sayı: 4
  • Basım Tarihi: 2011
  • Dergi Adı: Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.3-18
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmada, insan erdem ve davranışının kurallar ötesi bir ölçütü olarak kabul edilen fair play kavramı, etimolojik (köken bilimsel) ve semantik (anlam bilimsel) gelişimi ile Antik, Orta ve Yakın Çağ sportif aktivitelerine yansıyış biçimleri bakımından değerlendirilmektedir. Fair play kavramında oyunu (play) tanımlayan İndo-Germen kökenli ‘fair’ sıfatı, başlangıçta sahip olduğu estetik içeriğini hiç kaybetmemiş, 14. yüzyıldan itibaren yüklenen etik anlamıyla zenginleştirmiştir. 15. yüzyıl turnuva kurallarında geçen ‘foule play’ ifadesinden, kavramın önce zıddıyla ortaya çıktığı söylenebilir. ‘Fair play’ terkibi ile sporla ilişkili ilk kullanımı 17. yüzyılda görülürken, doğrudan spor diline girişi 18. yüzyılda gerçekleşmiştir. Kavramın kapsadığı davranış biçimlerinin sporda görünümü çok daha gerilere gitmektedir. Zira gerek Antik Çağ olimpiyat oyunlarında, gerekse Orta Çağ şövalye turnuvalarında fair play prensiplerini yansıtan davranışlara rastlanılmaktadır. Ancak, günümüz fair play prensiplerinin temellerinin 19. yüzyılda İngiltere’de atıldığı ve bu dönemin değişime uğrayan sosyo-kültürel yapısı ile doğrudan ilgili olduğu görülmektedir. Özellikle, Public Schools’larda uygulanan eğitim reformları, İngiliz soylularının yarışma ve bahis tutkuları, primogenitur yasası ve amatör kurallar, günümüz fair play anlayışının gelişmesi ve yayılmasında belirleyici bir rol oynamıştır.