Salgın, toplumlar üzerinde derin etkiler bırakan ve hızla yayılan bulaşıcı enfeksiyonel hastalıklardır. Eski Çağ’da Sümer, Asur ve Mısır gibi uygarlıklarda görülen salgın hastalıklar, Hitit toplumunda geniş kitlelere yayılarak insan hayatını önemli ölçüde etkilemiştir. II. Muršili’nin salgına karşı yazdırdığı Veba Duaları; hastalığın ortaya çıkışı ve süreci hakkında bilgi veren en önemli kaynaktır. Bu dualarda II. Muršili, tanrılara yakarışta bulunarak hastalığın ülkeden uzaklaştırılmasını istemektedir. Hititler, salgınları dini nedenlere dayandırdıkları için hastalığı tıbbi bir tedavi yöntemiyle değil dini ritüeller ile önlemeye çalışmıştır. Hastalıkları din ile bağdaştırma inancı, salgının halk arasında daha hızlı yayılmasına ve uzun süreli olmasına neden olmuştur. İlk kez Hitit Kralı I. Šuppiluliuma döneminde ortaya çıkan ve kitlesel ölümlere neden olan bu hastalık, Hitit kaynaklarında henkan/hinkan şeklinde geçmektedir. Henkan kelimesi ise ölümcül hastalık veya veba anlamına gelmektedir. II. Muršili döneminde önemli bir yayılma hızına ulaşan veba salgını, ülkede yirmi yıl gibi uzun bir süre etkisini göstermiştir. II. Muršili döneminden sonra ise kaynaklarda salgın ile ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır. Bu durum da hastalığın II. Muršili dönemiyle birlikte ülkeyi terk ettiğini düşündürmektedir. Yaşanan salgın hastalığın günümüzde bilinen veba ile aynı hastalık olup olmadığı ise bilinmemektedir. Fakat salgının ülkeye Mısırlı savaş esirleri tarafından getirildiği ihtimalinin güçlü olduğu kabul edilmektedir. Mısır’da yaşanan salgının belirtilerini değerlendirdiğimizde ise bölgede yaşanan hastalığın büyük olasılıkla veba olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı; Mısır’da ve Hititlerde görülen salgının benzer ve farklı yönlerini ortaya koyarak hastalığın tanımlanması ile ilgili yeni bir bakış açısı oluşturmaktır. Konu ile ilgili yapılan araştırmaların sınırlı olması, çalışmanın literatüre katkısı bağlamında önem arz etmektedir.
Epidemics are contagious diseases that profoundly affect societies and spread rapidly. In ancient times, epidemic diseases in civilizations such as Sumer, Assyria, and Egypt spread to enormous masses in the Hittite society and significantly affected human life. The plague prayers written by Muršili II against the epidemic are essential sources that provide information about the emergence and process of the disease. In these prayers, Muršili II prays to the gods and wants the disease removed from the country. Because the Hittites based the epidemics on religious reasons, they tried to prevent the disease with religious rituals, not with a medical treatment method. The belief in associating diseases with religion caused the epidemic to spread faster and last longer. This disease, which first appeared during the reign of Hittite King Šuppiluliuma I and caused mass deaths, is referred to as henkan/hinkan in Hittite sources. The word Henkan means deadly disease or plague. The plague epidemic, which reached a significant rate of spread during the reign of Muršili II, had an extended period, such as twenty years in the country. After Muršili II, there was no information about the epidemic in the sources. This situation makes us think that the disease left the country during Muršili II. It is unknown whether the epidemic disease experienced is the same as the plague known today. However, the probability that the epidemic was brought to the country by Egyptian POWs is considered vital. When we evaluate the symptoms of the epidemic in Egypt, it is thought that the disease in the region is most likely a plague. In this context, the study aims to create a new perspective on the definition of the disease by revealing the similar and different aspects of the epidemic seen in Egypt and the Hittites. The limited number of studies on the subject is essential regarding the study's contribution to the literature.
