15 DAKİKALIK ŞEHİRLER PERSPEKTİFİ: MAHALLE RUHUNU YENİDEN KAVRAMAK


Creative Commons License

Aksakallı Z., Hatipoğlu S.

8. INTERNATIONAL ANKARA MULTIDISCIPLINARY STUDIES CONGRESS, Ankara, Türkiye, 16 - 18 Mart 2025, ss.270-284, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.270-284
  • Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

15 dakikalık şehirler, şehir sakinlerinin günlük ihtiyaçlarını 15 dakikalık yürüyüş veya bisiklet mesafesinde karşılayabilmelerini amaçlayan, insan merkezli ve sürdürülebilir bir kentsel yaklaşımı ifade etmektedir. Bu kavram, 2016 yılında Carlos Moreno tarafından geliştirilmiş ve Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo tarafından uygulamaya geçirilmiştir. Pandemi süreci, bu modeli yeniden gözden geçirme ihtiyacını artırmış ve insanlar, yerel topluluklarıyla daha fazla etkileşime girmeye teşvik edilmiştir. Türkiye’de bu kavram, yerel mahalle kültürüyle paralellik göstermektedir; yürünebilirlik, erişilebilirlik ve komşuluk gibi unsurlar modern şehircilik anlayışı ile birleştirilmiştir. Mahalle birimi, Türkiye'de geleneksel sosyal yapının merkezinde yer alırken, 15 dakikalık şehirler fikri, bu değerlerin yeniden canlandırılmasına yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye’de mahalle kültürünün yeniden canlandırılması ve 15 dakikalık şehirler fikrinin benimsenmesi, aslında unutulmaya yüz tutmuş bir geleneğin modern dünyada tekrar keşfedilmesi ve değerlendirilmesi olarak görülebilir. Makale, 15 dakikalık şehirler kavramı ile yerel kültürümüz arasındaki ilişkiyi anlamayı ve bu kavramın ülkemizde nasıl bir karşılık bulduğunu ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu çalışmada, Avrupa'da popüler hale gelen "15 dakikalık şehirler" kavramı ile Türkiye'deki mahalle olgusunun benzerlikleri ele alınmaktadır. Ayrıca, Türkiye’deki mevzuat ve uygulamaların 15 dakikalık şehir kavramıyla uyumlu olup olmadığı incelenmiş, bu konuda mekânsal planlama ve sosyal donatıların dengeli dağılımının önemi tartışmaya açılmıştır. Sonuç olarak, Türkiye'deki mevcut yasal düzenlemelerin, 15 dakikalık şehir modelinin entegrasyonunu desteklediği ve bu yaklaşımın kent yaşamını daha yaşanabilir hale getirme potansiyelini barındırdığı görülmektedir