Akademik Veri Yönetim Sistemi
XXV. Ulusal Pediatrik Endokrinoloji & Diyabet Kongresi, Antalya, Türkiye, 6 - 10 Ekim 2021, cilt.1, sa.133, ss.483-484
AMAÇ: Tip 1 diyabetli adolesanların yaşamında ebeveynlerin rolü sınırlı kalmaktadır. Bu
nedenle diyabet bakımında ebeveyn izleminin adolesanlarda diyet kalitesi ve yaşam kalitesi
üzerine etkilerini belirlemek amacıyla bu çalışma planlandı.
GEREÇ-YÖNTEM: Çalışmaya 13-18 yaş 100 tip 1 diyabetli adolesan (52 erkek, 48 kız) ve
ebeveyni katıldı. Ebeveyn izlemini değerlendirmek için Tip 1 Diyabetli Adolesanlarda Diyabet
Bakımında Ebeveyn İzlemi Ölçeği (DBEİÖ) kullanıldı. Tip 1 diyabetli adolsanların 24 saatlik
besin tüketim kayıtları alındı, diyet kalitesi besin tüketim kayıtlarıyla elde edilen verilerden
hesaplanan Sağlıklı Yeme İndeksi-2010 (HEI-2010) ile değerlendirildi. Yaşam kalitesini
değerlendirmek için PedsQLTM (Pediatric Quality of Life Inventory) Diyabet Modülü Versiyon
3.0 (13-18 yaş arası adolesan ve adolesanlar için ebeveyn raporu) kullanıldı. Antropometrik
ölçümler, besin tüketim kaydı ve HbA1c ölçümleri değerlendirildi.
BULGULAR: Tip 1 diyabetli adolesanların yaş ortalamaları 14.5±1.6 yıl, ortalama diyabet
yaşları 5.5 yıl, HbA1c ortalamaları % 8.1, VKİ ortalamaları 21.0±2.7 kg/m2 olarak saptandı.
Ebeveynlerinin yaş ortalamaları 41.6±6.1 yıl olmak üzere %78’isini kadınlar oluşturmakta ve
%57.0’si çekirdek aileden oluşmakta idi. Diyabet bakımında ebeveyn izlem ölçeği puanı
97.2±15.2, Toplam HEI puanı 52.9±3.6 bulundu. HEI puanına göre %80.0’i geliştirilmesi
gereken diyet kalitesi sınıflamasında idi. PedsQL adolesan puanı 69.6±14.9 iken adolesanlar
için ebeveyn raporu PedsQL puanı 65.3±12.8 idi (p <0.001). Tip 1 diyabetli adölesanların
PedsQL toplam ölçek ve alt ölçek puanları ile diyabet bakımında ebeveyn izlemi ölçeği
puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve aynı yönlü korelasyonlar saptandı (r=0.437 ve
p<0.001). Diyet kalitesi alt bileşenlerinden koyu yeşil ve kuru baklagil, tam tahıl, süt grubu,
yağ asitleri ve toplam HEI düzeyleri ile diyabet bakımında ebeveyn izlemi ölçeği puanları
arasında istatistiksel olarak anlamlı ve aynı yönlü korelasyonlar saptandı (r=0.321 ve
p<0.001). Ailenin aylık gelir düzeyi arttıkça Tip 1 diyabetli adolesanların toplam PedsQL
skorunun (r=0.249 ve p=0.013) da istatistiksel anlamlı olarak arttığı gözlendi. İnsülin dozu
arttıkça Tip 1 diyabetli adölesanların toplam PedsQL skoru (r=-0.289 ve p=0.004) ve toplam
HEI skorunun (r= -0.223 ve p= 0.025) istatistiksel anlamlı olarak azaldığı saptandı. HbA1c
düzeyi arttıkça Tip 1 diyabetli adolesanların toplam PedsQL skoru (r=-0.199 ve p=0.047) ve
toplam HEI skorunun (r=-0.215 ve p=0.032) istatistiksel anlamlı olarak azaldığı gözlendi. Tip 1
diyabetli adolesanlarda HbA1c düzeyleri sabit tutulduğunda diyabet bakımında ebeveyn
izlemi ölçeğindeki her 10 puanlık artışın toplam HEI düzeyini de 0.68 puan (95% CI: 0.20 –
1.16) artırdığı saptandı (p=0.006). Tip 1 diyabetli adolesanların toplam PedsQL ve HEI
puanlarının sırasıyla; diyabetlinin cinsiyeti, ebeveynin cinsiyeti, anne ve babanın öğrenim
durumu, aile tipi ve insülin tedavi yöntemine (insülin pompası veya çoklu doz insülin tedavisi)
bağlı olarak istatistiksel açıdan anlamlı herhangi bir değişim göstermediği görüldü (p>0.05).
SONUÇ: Tip 1 diyabetli adolesanlarda ebeveyn izlemi arttıkça diyabetli adolesanın diyet
kalitesi ve yaşam kalitesi de artmaktadır. Adolesan dönemde ebeveyn izleminin artması
diyabet yönetimini ve metabolik kontrolü iyileştirecek, adolesanlarda koruyucu rol
oynayacaktır.