20. Ulusal Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi, Erzincan, Türkiye, 20 - 22 Mayıs 2021, ss.80
Hareketlilik, erişebilirliğin ortaya koyduğu potansiyelin gerçek hayattaki karşılığıdır. Bir
toplu taşıma ağı söz konusu olduğunda hareketlilik, yolcuların özelliklerinden istasyon ve
durak çevresinin arazi kullanıma çeşitli özellikleri içerir. Bu çalışmada toplu taşıma
hareketliğinin coğrafyası ve bunun ortaya çıkardığı bölgesel unsurlar incelenmiştir. Bu
amaçla İzmir’de toplu taşıma kullanımına ilişkin bir haftalık elektronik kart verisi
kullanılmıştır. Elektronik kart verisinde, kartın ilk okutulduğu istasyon ya da durak yeri ile
birlikte yolculuğun günü, saati ve karttan tahsil edilen ücret mevcuttur. Ek olarak, bölgesel
banliyö olan İZBAN’da yolculuğun sonlandığı istasyon ise kart geri ödemesi yapıldığı için
tespit edilebilmiştir. Diğer büyükşehirde olduğu gibi İzmir’de de son yıllarda toplu taşıma
sistemi lastik tekerlekli türden raylı sistemlere doğru dönüşmektedir. Bu dönüşümde
istasyonlar, hareketliliğin merkezinde yer almaktadır. Gün içerisinde birçok yolcunun
kullandığı raylı sistem istasyonları alansal etkileşim ve düğüm noktası olmak üzere iki açıdan
değerlendirilmektedir. Alansal etkileşim, istasyonun çevresindeki arazi kullanımlarıyla ve
faaliyetlerle olan ilişkisini belirtirken düğüm noktası ise yolculuğun başlangıç ve bitişi
arasındaki aktarma noktalarını ifade etmektedir. İstasyon ve duraklardaki yolcu sayıları,
yolcuların saatlere göre dağılımları gibi toplu taşıma sisteminin özelliklerinden mekansal
çıkarımlar yapılmıştır. Kent bölge ve metropoliten alan içerisinde alt-bölgeler, güzergahlar ve
kesitler belirlenmiştir. İzmir kent bölgesindeki toplu taşıma hareketliliğinin değişimi
üzerinden ulaşım politikalarının geliştirilmesine katkı sağlanmıştır.