Akademik Veri Yönetim Sistemi
1. ULUSAL BAŞKENT DİSİPLİNLER ARASI BİLİMSEL ÇALIŞMALAR KONGRESİ , Ankara, Türkiye, 15 - 17 Mayıs 2020, ss.22-23
Taşkın, bir akarsuyun çeşitli nedenlerle yatağından taşması sonucunda çevresindeki tarımsal arazilere, insan yerleşmelerine, alt yapı ve üst yapı tesislerine ayrıca canlılara zarar vermek yoluyla o bölgedeki sosyal ve ekonomik faaliyeti kesintiye uğratan bir doğal afettir. Ani taşkın ise dar bir alanda şiddetli yağış nedeniyle küçük bir tetiklenmeyle oldukça hızlı bir şekilde oluşan taşkındır. Genel olarak, ani taşkınlar çeşitli mekânsal ve zamansal ölçeklerde hidro-meteorolojik, hidrolojik ve hidrolik süreçler arasındaki karmaşık etkileşimlerden kaynaklanmaktadır. Bu çalışma kapsamında incelenen Doğu Akdeniz Havzası 21 676 km2 drenaj alanına sahip olup Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %3’ünü oluşturmakta ve Türkiye nüfusunun %2,4’ünü barındırmaktadır. Havza; Göksu Nehri, Anamur, Seydi, Alata, Çubuk, Kirmir, Berdan, Limonlu, Ova ve Efrenk Çayları ve Melleç, Menekşe, Gilindires, Tece, Müftü ve Gözsüzce Dereleri ile sularını Akdeniz’e deşarj etmektedir. Havzadaki en büyük akarsu olan Göksu Nehri ve Berdan Çayı hariç, havzadaki akarsular kısa ve yatakları eğimlidir. Yatakları boyunca alüvyon taban bulundurmaz ve dar vadilerden geçerler. Yükselti ortalama olarak 0-2000 metre arasında değişmekle birlikte doruklarda 3000 metreyi aşmaktadır. Doğu Akdeniz Havzası’na ait 1/25 000 ölçekli haritalar ArcGIS 10.1 programı yardımıyla birleştirilmiş ve 10 metre aralıklarla Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) oluşturulmuştur. SYM kullanılarak drenaj ağı oluşturulmuş ve Doğu Akdeniz Havzası sekiz alt havzaya ayrılmıştır. Morfometrik parametrelerin hesaplanması için her bir alt havzanın geometrik özelliği, drenaj ağı ve drenaj ağının mertebeleri belirlenmiştir. Çalışma kapsamında belirlenen sekiz alt havza Strahler Yaklaşımı göz önünde bulundurularak belirlenen mertebelere göre 775 alt havzaya ayrılmıştır. Morfometrik parametre değerleri kullanılarak temel bileşen analiziyle alt havzalar önceliklendirilmiştir. Alt havzaların ani taşkın potansiyellerinin değerlendirilmesini kolaylaştırmak amacıyla alt havzalar çok düşük, düşük, orta, yüksek ve çok yüksek riskli olmak üzere beş grupta sınıflandırılmıştır. Buna göre 64 adet çok yüksek riskli, 218 adet yüksek riskli, 247 adet orta riskli, 196 adet düşük riskli ve 50 adet çok düşük riskli alt havza olduğu belirlenmiştir.