Akademik Veri Yönetim Sistemi
İksad Yayınevi, Ankara, 2021
Ergonominin tarihini Bernardino Ramazzini’nin işçi hastalıklarını ele aldığı “De morbis artificum diatriba” eseri ile başlatsak da ergonomi ihtiyacı insanlığın ilk aletleri geliştirdiği zamanlara kadar götürülebilir. İnsanlığın varolduğu günden bu güne ekipman ve çalışma şartlarını iyileştirmeye yönelik faaliyetler ile ergonominin bir disiplin olarak tanımlandığı günden bu güne yapılan çalışmalardaki motivasyon kaynağı aynıdır. Ergonominin bir disiplin olarak ortaya çıkması ile teknolojinin karmaşıklaşması arasında sıkı bir ilişki vardır. Özellikle sanayide yaşanan gelişmeler, geleneksel ekipmanlardan daha karmaşık ekipmanların verimli ve güvenli kullanım ihtiyacı ergonomiyi bir disiplin olarak ortaya çıkartmıştır. Bir ekipmanın, ürünün veya teknolojinin etkili kullanımı onu kullanan kişinin çalışma şartlarının konforu ile ilgilidir. Bu konfor sadece sağlıkla değil, iş güvenliği ile ve nihayet verimlilikle de ilişkilidir. Ergonomi bu anlamıyla üretimin sebep ve sonuçları ile ilgili tüm disiplinlerin kesiştiği noktada durmaktadır. Ergonomi, antropometrik veriler, ergonomik analiz yöntemleri, makine-insan ilişkisi gibi pek çok karmaşık sürecin birlikte yürütülmesi gereken bir disiplindir. Teknolojinin gelişimi ile birlikte bu karmaşık süreç bilgisayar ortamına taşınmıştır. Ergonomik risk değerlendirme yöntemlerinin bilgisayar yardımıyla yapılmasından, iş ekipmanları ve ürünlerdeki ergonomi sorunlarının simüle edildiği sistemlere geçiş 60’lı yılların sonunda gündeme gelmiştir. Dijital insan modelleri ile çalışma şartlarının ve kullanım senaryolarının simüle edilmesi fikri de bu yıllara rastlar. O günlerden bugüne geçen 60 yılda ergonomik analiz için dijital insan modellerin kullanımı, iş ortamlarının gerçek anlamda modellenmesi, çalışma şartlarının simülasyonu ve sanal/arttırılmış gerçeklik uygulamaları ile gerçek çalışma ortam ve şartlarının oluşturulması ile ergonomi bilimi önemli bir aşama kaydetmiştir. Bu noktadaki önemli gelişme 60’ların sonunda ortaya çıkan dijital modellerin insansı modellere evrilerek Dijital İnsan Modelleme (DHM) yaklaşımının ortaya çıkmasıdır. Bu kitapta ergonomik analiz süreçlerinde kullanılan DHM yaklaşımı tanıtılmakta, DHM’in ergonomi ile ilişkisi, DHM tabanlı ergonomik analizde kullanılan yöntemler ve DHM araçları hakkında bilgi verilmektedir. DHM’in ürün tasarımı ve üretim süreçlerinde ortaya çıkabilecek ergonomik problemleri çözmek için kullanımı konusu ana hatları ile verilmektedir. DHM dünyada gerek akademik gerekse de ticari olarak ilgi çeken bir konudur. Bu nedenle DHM ve DHM’in ergonomik analiz süreçlerinde kullanılması konusundaki araştırma ve yatırımların ülkemizde de artması önemlidir. Umudumuz odur ki bu kitap konuya ilgi çekme açısından mütevazi bir katkı sağlayacaktır.