Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Romatolojiye Panoramik Bakış Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 23 - 25 Mayıs 2025, ss.72-75, (Tam Metin Bildiri)
Giriş ve Amaç: Metotreksat, jüvenil idiyopatik artrit başta olmak üzere, çocukluk çağı
romatizmal hastalıklarında en sık tercih edilen hastalık modifiye edici antiromatizmal ilaçlardan
biridir (1, 2). Metotreksat, hastalığın aktivitesini kontrol altına almakta oldukça etkili
olmakla birlikte, kullanım ile ilişkili gastrointestinal ve davranışsal yan etkiler, çocuklarda ilaca
karşı intoleransa sebep olarak ilaç uyumunu azaltır ve klinik sonuçları olumsuz etkileyebilmektedir
(3). Metotreksat intoleransını değerlendirebilmek amacıyla, “Metotreksat İntoleransı
Şiddet Skorlaması” (MISS) geliştirilmiş olup, yapılan çalışmalarda intoleransın %25 ile %75
arasında değiştiği bildirilmiştir (3, 4). Bu çalışmada, metotreksat kullanmakta olan hastalarda
tedaviye bağlı intolerans gelişimi ve bu faktörlerin hastaların demografik özellikleri ile ilişkisi
incelenmiştir.
Yöntem: Bu kesitsel çalışmada, Gazi Üniversitesi Çocuk Romatoloji Kliniği’nde en az 6
aydır metotreksat kullanan hastaların ebeveynleriyle yapılan görüşmelerle, MISS kullanılarak
bulantı yan etkileri ve ilişkili faktörler değerlendirilmiştir. Veriler, klinik dosya kayıtları ve anketler
aracılığıyla toplanıp istatistiksel analizle incelenmiştir.
Bulgular: Çalışmaya dahil edilen hastaların %60,4’ü (n=29) kız olup hastaların %83,3’ü
(n=40) JIA tanısı ile metotreksat tedavisi almaktaydı. Ortalama tanı alma yaşı 88,5 ± 51,01
ay, ortalama takip süresi ise 58,97 ± 40,06 ay olarak görüldü. Hastaların %91,7’si düzenli
olarak metotreksat kullanımını takiben folik asit kullanmaktaydı. ANA pozitifliği %45,8 oranında
saptandı. Metotreksat intoleransı şiddeti MISS ile değerlendirildiğinde ortalama skor
8,92 ± 8,72 olarak hesaplandı ve %47,9’unda skora göre intolerans mevcuttu (>=6 puan)
(Tablo-1). Korelasyon analizinde, daha uzun izlem süresi olan hastaların MISS değerlerinin
daha yüksek olduğu saptandı (r = 0.409, p = 0.004). İlacın tok karnına alımı sırasında bulantı
şikayetlerinin daha fazla olduğu gözlemlendi, ancak ilacın aç ya da tok alınmasının intolerans
düzeyini anlamlı şekilde etkilemediği belirlendi (p = 0.399). Metotreksatın aç veya tok kullanımının,
skorlama sisteminin alt parametreleri olan karın ağrısı, bulantı, kusma, huzursuzluk
semptomları ile ilişkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı (p> 0.05) (Tablo-2). ANA pozitifliği
olan hastalarda metotreksat intoleransının daha sık gözlendiği ve bu ilişkinin istatistiksel
olarak anlamlı olduğu tespit edildi (p=0,043), ancak bu farklılık tanıya göre değerlendirildiğinde
gözlemlenmedi (Tablo-3).
Tartışma ve Sonuç: Çalışmamız, metotreksat intoleransının yaygın olduğunu ve bu durumun
özellikle uzun süreli tedavi alanında daha sık görüldüğünü göstermektedir. Metotreksat
intoleransının önlenmeside, erken dönemde psikososyal destek tedavisinin tedavi planına
entegre edilmesi önemsenecek. Bu şekilde, iyileşme artarak ve bireysel klinik gidişin daha
SÖZLÜ BİLDİRİLER
4. Romatolojiye Panoramik Bakış Sempozyumu 23-25 Mayıs 2025 ANTALYA
73
olumlu bir şekilde yönetilebilir. Tok karnına ilaç sistemleri sorunlarının daha fazla olduğu gözlemlenmiş
ancak anlamlı olarak bulunmamıştır. Bununla birlikte, bu bulgu çerçevesinde, yazılımların
şikayetlerinin giderek artacak şekilde aç karnına hazırlanması önerilebilir. Daha büyük
aralıklarla yapılacak çalışmalar, bu farklılığın anlamlı olup olmadığının belirlenmesi ve tedavi
çözümüne etki edebilir.