Akademik Veri Yönetim Sistemi
8th Public Health Congress, Ankara, Türkiye, 5 - 07 Aralık 2024, ss.594-595
İŞ KAZASI GEÇİREN HASTANE PERSONELİNDE HEPATİT B AŞILANMA ORANI VE
MÜDAHALE ÇALIŞMASI
Kadir Serdar Yılmaz, Sultan Pınar Çetintepe, Volkan Medeni
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara
Giriş-Amaç
Genel popülasyona kıyasla sağlık çalışanlarının Hepatit B ile enfekte olma riski 4 kat daha fazladır. Hastaneler
yüksek riskli iş yeri sınıfında yer almakta olup kesici ve delici tıbbi atıkların toplanması sırasında dikkatsizlikten
kaynaklanan iş kazaları Hepatit B enfeksiyonu ile enfekte olma riskini artırmaktadır. Hepatit B aşısı hem
akut enfeksiyonları önlemekte hem de hastalığın kronikleşmesinin önüne geçerek olası enfeksiyonlara engel
olmaktadır. Türkiye’de 2012 yılından bu yana 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca iş sağlığı ve
güvenliği taraması kapsamında sağlık çalışanlarına yönelik işe giriş muayeneleri ve periyodik sağlık ziyaretleri
uygulanmakta olup sağlık çalışanlarının muayeneleri sırasında Anti-HBs seropozitifliğinin değerlendirilmesi
büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada iş kazası geçiren hastane personelinde Hepatit B aşılanma oranlarının ve
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) birimi tarafından yapılan aşılama müdahalesinin hangi aşamada etkili olduğunu
değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Gereç-Yöntem
Bu araştıma müdahale türünde olup, Gazi Üniversitesi Hastanesi çalışan sağlığı polikliniğine 01.01.2020
tarihi ile 01.01.2024 tarihleri arasında iş kazası nedeniyle başvuran 344 hastane personelinin Anti-HBs
antikor pozitifliği incelendi. Katılımcılar çalışma hakkında bilgilendirilip yazılı onamları alındı. Anti-HBs IgG
negatif saptanan 28 hastane personeli müdahale çalışması kapsamında aşılanmaya başlandı. Çalışmanın
ilk aşamasında İSG birimi tarafından yapılan aşılama müdahalesinin etkililiğini değerlendirmek amacıyla
müdahale sonrasında seropozitiflik düzeylerindeki artış incelenmiştir. İkinci aşamada ise 28 kişilik müdahale
grubunda Hepatit B aşısının uygulanmasınının AST, ALT, ALP, GGT, total protein, albümin, total billirubin,
direkt billirubin ve antikor titresinde değişikliklerin değerlendirilmesi amacıyla aşılama öncesinde ve 6 ay
sonrasındaki değerler ölçülmüş ve karşılaştırılmıştır. Bu aşamada 344 kişiden müdahale grubuyla cinsiyet,
yaş, ve meslekleri eşleştirilerek seçilen 128 kişilik kontrol grubunun 6 aylık süredeki enzim ve antikor titresi
değişimleri de ölçülmüştür. Toplanan araştırma verileri SPSS 26.0 programı kullanılarak değerlendirildi.
Toplanan araştırma verileri SPSS 26.0 programı kullanılarak değerlendirildi. İş kazası geçiren hastane
personelinin aşılama sonrası ve öncesi antikor titreleri, karaciğer enzimleri ve ilişkili diğer laboratuar
değerlerinin karşılaştırması için (bu değerler sürekli değişkendir) normal dağılımın sağlanması durumunda
bağımlı gruplarda t testi, normal dağılımın sağlanmadığı gruplarda ise Wilcoxon testi uygulandı. Müdahale
ve kontrol gruplarının demografik ve hastanedeki görevleriyle ilgili özelliklerinin (kategorik değişkenler)
karşılaştırılması için Ki-kare ve Fisher exact testi kullanıldı.
Bulgular
Müdahale öncesinde çalışmaya katılan 344 hastane personelinin %86,9’u Anti-HBs IgG pozitif, müdahale
sonrasında Anti-HBs IgG pozitifliği %99,1’e yükselmiştir. İş kazası sonucu hastanenin iş sağlığı polikliniğine
başvuran Anti-HBs IgG negatif saptanan 28 hastane personelinin daha önce aşılanmadığı tespit edildikten sonra
müdahale çalışması kapsamında ilk dozları uygulanmış ardından aşı takvimine uygun şekilde aşılanmalarına
devam edilmiştir. İlk dozun ardında 7 (%25) kişi seropozitif duruma gelirken 21 (%75) kişinin seronegatif
olduğu saptanmıştır. İkinci dozun uygulandığı 21 kişiden ise 8 (% 38,1) tanesi seropozitif duruma gelirken
13 (% 61,9) tanesi hala seronegatiftir. Üçüncü dozun ardından ise sadece 1 (%7,6) kişinin seronegatif olduğu
saptanmıştır. Müdahale sonrasında 18-29 yaş aralığındaki hastane personelinin Anti-HBs IgG seropozitifliği
%94’ten % 99,3’e, 30-39 yaş aralığında yer alan hastane personelinin %79,1’den %100’e, 40-49 yaş aralığındaki
595
hastane personelinin %87’den %97,4’e, 50 yaş ve üzeri hastane personelinin %74,2’den %100’e yükselmiştir.
Ortaokul veya altında eğitim düzeyine sahip hastane personelinin müdahale sonrasında Anti-HBs IgG
seropozitifliği %76,4’ten %98,6’ya, lise mezunu hastane personelinin %83,1’den %100’e, üniversite mezunu
hastane personelinin %92,6’dan %98,9’a yükselmiştir. Müdahale grubunda aşılama müdahalesi sonrasında
yapılan ölçümlerde AST, ALT, ALP, GGT, total-direkt billirubin, total protein ve albumin değerlerinde anlamlı
bir değişim olmadığı saptanmıştır. Müdahale grubunda yer alan hastane personelinin müdahale öncesinde ve
sonrasında yapılan direkt antikor titresi ölçümlerinin ortanca değerleri arasında istatiksel olarak anlamlı bir
fark bulunmuştur.
Sonuç ve Öneriler
Hastane personelinin HBV bağışıklık düzeyi hala olması gerekenin altındadır. İş kazası nedeniyle yapılan
başvurular sonucunda tespit edilen seronegatif kişilerin aşılanmasının hastane personelinin Hepatit B
aşılanma oranını artıracağı gösterilmiştir. Bu çalışmada aşı sonrasında biyokimya değerlerinde anlamlı bir
değişim saptanmamıştır. Hastane personelinin HBV’ye karşı farkındalığının artırmaya yönelik faaliyetler ve
taramalar artırılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Aşı, Hepatit B, Hepatit B aşıları, iş sağlığı, mesleki kazalar