Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi, Kars, Türkiye, 2 - 05 Ekim 2019, ss.180-183
Amaç: Teknolojik gelişmelerin tüm insanlığa olumlu olumsuz etkisi açıktır. Gelişimlerinin en hızlı ve kritik dönemlerini yaşayan 0-8 yaş grubu çocukları ise bu etkilere, onları ayırt edemeden maruz kalmaktadır. Süreçte hızlı öğrenen, pratik yaşama uyumlu, değişimlere kolay adapte olabilen; ancak diğer yandan kolay tüketen, sürekli yenilik bekleyen ve hızlı yaşayan çocuklar büyümektedir. Dolayısıyla özellikle erken çocukluk dönemindeki çocukların; dürtülerini kontrol etmede, empati kurmada, dikkatlerini sürdürmede ve yoğunlaşmada, problem çözmede, bazı bilişsel becerilerde zayıf kaldığı görülebilir. Bütüncül bakış açısı ile desteklenmeleri ve değerlendirilmeleri artarak önem kazanmaktadır. Yönetici işlevler, planlama, uyum sağlama, işe başlama, bilişsel esneklik gibi hem bilişsel hem de davranışsal boyutlarda incelenebilir. Beyinde gelişimi sürekli olan, desteklenmediğinde ilk çöküşe geçen prefrontal lobda gerçekleşen işlemlerdir. Bu çalışmada erken çocukluk dönemindeki 48-72 aylık çocuklarda yönetici işlevlerin gelişimini değerlendirmek amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma genel tarama modelindedir. Genel tarama modeli, diğer çalışmalara kıyasla daha büyük örneklemlerde yapılır. Çalışmaya katılanların ilgi, tutum, becerilerinin belirlenmesini sağlar. Çalışma grubunda Ankara merkez ilçelerinden Çankaya, Altındağ, Pursaklar, Keçiören ve Yenimahalle’deki bağımsız anaokulları, anasınıfları ve ilkokullarda eğitim gören 526 ebeveyn ve 39 öğretmen bulunmaktadır. Çocukların düzeylerini etkileyebilecek çevresel unsurlar dikkate alındığında; ilçeler alt, orta ve üst düzey olarak gruplandırılmıştır. Tabakalamadaki ölçütleri belirlemede kullanılan veriler; Ankara Kalkınma Ajansı tabanlı, Demir (2017) tarafından yapılan yüksek lisans tezinden ve MEB Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü İstatistik Bölümü’nden sağlanmıştır. Bulgular: Geçerlik ile ilgili ilk olarak kapsam geçerliğine bakılmıştır. Uzman sayısı yedi olduğu için 0,99 ölçüt olarak ele alınmıştır. Maddelere ilişkin kapsam geçerlik oranları incelendiğinde hem öğretmen hem ebeveyn formu için aynı sonuçlar olmuştur. M2 ve M10 ölçekten çıkarılmış, M54, M59 ve M121 görüşler doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. Böylece tüm maddeler 0,99 ölçütünü sağlamıştır. Ölçeğin öğretmen ve ebeveyn formunun yapı geçerliğine ilişkin kanıt sağlamak için yapılan analizlerin, Açımlayıcı Faktör Analizi yapmak için uygunluğuna bakılmıştır (Öğretmen Formu için KMO=.973; X2=58298,304; sd=6670; p<,001; Ebeveyn Formu için KMO=.935; X2=31004,818; sd=5151; p<,001). Devam etmek için verilerin uygun olduğu görülmüş ve analiz yapılmaya başlanmıştır. Madde faktör yük değerleri ,30 üzeri olan maddeler ölçekte ilgili boyutta yerini almıştır. Öğretmen formu için 3 boyutlu bir yapı oluşmuştur. İfadelerin içeriği ve literatür dikkate alındığında ilk boyut problem çözme, bilişsel esneklik, dikkat ve akıl yürütmeyi de içeren çalışma belleği; ikinci boyut empati ve ketleme, üçüncü boyut ise öz düzenleme kavramları ile isimlendirilmiştir. Birinci boyutta madde sayısı 88, ikinci boyutta 11 ve üçüncü boyutta 17 olup, toplam 116 maddelik ölçek elde edilmiştir. Ayrıca açıklanan varyans 55,34 olmuştur. Ebeveyn formu için; dikkati ve bilişsel esnekliği de içeren çalışma belleği (31 madde), öz düzenleme (29 madde), akıl yürütme (12 madde), empati ve ketleme (14 madde), problem çözme (6 madde) olmak üzere toplam 5 boyutlu ve 92 maddeli bir yapı meydana gelmiştir. Açıklanan varyans ise 40,87 olarak görülmüştür.
Ölçeğin güvenirliğine ilişkin yapılan analizlerde; öğretmen ve ebeveyn formlarında bulunan alt
boyutlar için ayrı ayrı Cronbach Alpha değerleri hesaplanmıştır. Hesaplamalar sonucu öğretmen formu
için; çalışma belleği boyutunda 0,959; empati ve ketleme boyutunda 0,960 ve öz düzenleme boyutunda
0,927 olarak görülmüş ve ‘yüksek derecede güvenilir’ aralığındadır. Ebeveyn formu için ise; çalışma
belleği 0,918; öz düzenleme 0,865; akıl yürütme 0,947; empati ve ketleme 0,927; problem çözme ise
0,959 olup, güvenirliği yüksektir. Uygulamadan 3 hafta sonra tekrarlanan testlerin güvenirliğine
bakıldığında da her iki form için de 0,80’den büyük değerler görülmüştür.
Sonuç: Yapılan analizler sonucunda; Çocuklarda Yönetici İşlevlerin Gelişimini Değerlendirme
Ölçeği Öğretmen Formu (116 madde ve 3 boyut) ve Çocuklarda Yönetici İşlevlerin Gelişimini
Değerlendirme Ölçeği Ebeveyn Formlarının (92 madde ve 5 boyut) geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı
olarak kullanılabileceği söylenebilir. Bu pararlelde yönetici işlevlere ilişkin çocuk formu da eklenebilir.
Daha büyük yaş grupları ile ya da farklı bölgelerde veriler toplanarak değerlendirilebilir.
The positive negative impact of technological developments on humanity is obvious.
Children in the 0-8 age group, who are experiencing the fastest and most critical periods of their
development, are exposed to these effects without being able to distinguish them.
Fast learning in the process, adaptable to practical life, adapt to changes easily; however, on the
other hand, children who are consuming easily, waiting for constant innovation and living fast are
growing.
Therefore, especially in early childhood children; It can be seen that they are weak in controlling
their impulses, empathizing, maintaining their attention and concentration, problem solving and some
cognitive skills. Their support and evaluation with a holistic perspective is becoming increasingly
important. Executive functions can be examined in both cognitive and behavioral dimensions such as
planning, adaptation, starting work, and cognitive flexibility. These are the processes in the prefrontal
lobe, which are continuous in the brain and that go to the first collapse when not supported. The aim of
this study was to evaluate the development of executive functions in 48-72 months old children in early
childhood.
The study is a survey method. The survey method is made in larger samples compared to other
studies. It provides the determination of the interests, attitudes and skills of the participants. The study
group consisted of 526 parents and 39 teachers who were educated in independent kindergartens,
kindergartens and primary schools in Çankaya, Altındağ, Pursaklar, Keçiören and Yenimahalle districts of
Ankara.
Considering the environmental factors that may affect children's levels; districts are grouped as
lower, middle and upper level. The data used to determine the criteria in stratification; It was obtained
from the master's thesis prepared by Demir (2017) based on Ankara Development Agency and from the
Statistics Department of the Ministry of National Education Ankara Ministry of National Education.
Firstly, the validity of the scope was examined. Since the number of experts was seven, it was
taken as 0.99 criteria. When the content validity rates of the items were examined, the same results
were obtained for both the teacher and parent forms. M2 and M10 were removed from the scale and
M54, M59 and M121 were rearranged in line with the views. Thus, all items met the criteria of 0.99. In
order to provide evidence of the construct validity of the teacher and parent form of the scale, it was
examined that it was appropriate to perform the Exploratory Factor Analysis. (Teacher Form KMO=.973;
X2=58298,304; sd=6670; p<,001; Parent Form KMO=.935; X2=31004,818; sd=5151; p<,001). In order to
continue, the data was found to be appropriate and analysis was started.
Items with factor loadings above .30 were included in the scale in the relevant dimension. A 3- dimensional structure was formed for the teacher form. When the content of the statements and the
literature are considered, the first dimension is working memory including problem solving, cognitive
flexibility, attention and reasoning; The second dimension is called empathy and inhibition, and the third
dimension is called self-regulation. The number of items was 88 in the first dimension, 11 in the second
dimension and 17 in the third dimension, and a total of 116 items were obtained.
Moreover, the variance described was 55,34.
A structure consisting of 92 items and 5-dimensional for parent form; working memory including
attention and cognitive flexibility (31 items), self-regulation (29 items), reasoning (12 items), empathy
and inhibition (14 items), problem solving (6 items) including attention and cognitive flexibility was
formed. The explained variance was found to be 40,87.
In the analysis of the reliability of the scale; Cronbach Alpha values were calculated separately
for the sub-dimensions in the teacher and parent forms.
Calculations result for teacher form; It was seen as 0.959 in working memory dimension; as
0.960 in empathy and inhibition dimension and as 0.927 in self-regulation dimension and it was in the
‘highly reliable’ range. For the parent form; working memory 0.918; self-regulation 0.865; reasoning
0.947; empathy and inhibition 0.927; The problem solving is 0.959 and its reliability is high.
When the reliability of the repeated tests were examined 3 weeks after the application, values
greater than 0.80 were observed for both forms.
As a result of the analysis, it can be said that Teacher Form (116 items and 3 dimensions) and
Parent Form (92 items and 5 dimensions) can be used as a valid and reliable measurement tool.
Accordingly, a child form related to executive functions can also be added. It can be evaluated with
larger age groups or by collecting data in different regions.
Keywords: executive functions, child development, validity and reliability, early childhood