Türkçe Özet:
Toplumsal, kültürel ve dini değerleri yansıtan önemli kamusal mekanlar olan camiler, kullanıcı konforunu ve işlevsel etkinliği sağlayan tasarım çözümlerini gerektirir. İskân Sürecinde Değerlendirme (İSD)¹, bina performansını ve kullanıcı memnuniyetini sistematik olarak değerlendirmek için sağlam bir metodoloji sunarken, bu yöntemin Türkiye bağlamında cami mimarisine uygulanması sınırlı kalmıştır. Bu çalışma, camilere özel bir İSD yaklaşımı başlatmaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Gazi Üniversitesi işbirliğiyle yürütülen "Cami Planlama ve Tasarımı Projesi" çerçevesinde gerçekleştirilen uzman görüşmelerinden yola çıkan araştırma, akustik, aydınlatma, havalandırma ve sıhhi koşullar ile ilgili temel performans niteliklerini belirlemekte ve önceliklendirmektedir. Analiz, bu alanlardaki mevcut eksikliklere dair uzman görüşlerini sentezlemekte ve potansiyel tasarım müdahalelerini araştırmaktadır. Bu fiziksel çevresel faktörlerin mekânsal konforun sağlanmasında ve çağdaş camilerin çeşitli işlevlerini desteklemedeki kritik rolü vurgulanmaktadır. Uzman bilgisinden türetilen temel bir anlayış oluşturarak, bu çalışma, Türkiye'deki camilerin tasarımını ve kullanıcı deneyimini optimize etmeyi amaçlayan gelecekteki daha kapsamlı İSD çalışmaları için temel bir çerçeve ve anahtar parametreler sunmaktadır.
¹ Yazarın "Post Occupancy Evaluation" için önerdiği Türkçe terminoloji.
Anahtar Kelimeler: İskân Sürecinde Değerlendirme (İSD), Cami Mimarisi, Bina Performansı, Kullanıcı Memnuniyeti, Kullanıcı Konforu, Akustik, Aydınlatma, Havalandırma, Uzman Görüşü, Türkiye.
English Abstract:
Mosques, as significant public spaces reflecting societal, cultural, and religious values, necessitate design solutions that ensure user comfort and functional efficacy. While Post-Occupancy Evaluation (POE) provides a robust methodology for systematically assessing building performance and user satisfaction, its application to mosque architecture remains limited in the Turkish context. This study initiates an approach to POE specifically tailored for mosques. Drawing upon expert interviews conducted within the framework of the "Mosque Planning and Design Project" (a collaboration between the Presidency of Religious Affairs and Gazi University), the research identifies and prioritizes key performance attributes related to acoustics, lighting, ventilation, and sanitary conditions. The analysis synthesizes expert opinions on existing deficiencies within these domains and explores potential design interventions. It emphasizes the crucial role these physical environmental factors play in achieving spatial comfort and supporting the diverse functions of contemporary mosques. By establishing a baseline understanding derived from expert knowledge, this study provides a foundational framework and identifies key parameters for future, more extensive POE studies aimed at optimizing the design and user experience of mosques in Turkey.
Keywords: Post-Occupancy Evaluation (POE), Mosque Architecture, Building Performance, User Satisfaction, Occupant Comfort, Acoustics, Lighting, Ventilation, Expert Opinion, Turkey.
