Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. ULUSLARARASI FEN BİLİMLERİ VE İNOVASYON KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 25 - 26 Şubat 2023, ss.376-377
Gıda güvenliği tüketiciler için yüksek öneme sahip olup, tarladan sofraya kadar ürünlerin satış amaçlı teşhir ve depolanma süreçlerinde soğuk zincire gereksinim bulunmaktadır. Süpermarketlerde soğuk zincirin önemli bir parçası da teşhir tipi soğutuculardır. Bu soğutucular, standartlara uygun olarak belirli sıcaklık aralıklarında hem soğuk muhafaza hem de donmuş muhafaza için kullanılmaktadır. Soğutucularda kullanılan evaporatör tarafından çekilen ısı ile soğutulmuş hava ürünlere üflenmektedir. Özellikle açık tip soğutucularda sıcaklığı ve bağıl nemi yüksek ortam havasının yüksek ısı ve kütle transferinden dolayı evaporatörde daha fazla karlanma ve buzlanma etkisi, evaporatör verimini azaltmaktadır. Bu durumda evaporatörden geçen havanın fark basıncı artmakta, hava debisi, hava perdesi çıkışındaki hava hızı düşmekte ve bununla beraber ısı transferi azalmaktadır. Hava perdesinin etkinliğinin azalmasıyla emiş menfezine gelen havanın sıcaklık ve özgül nemi artarken, evaporatör gücüne olan gereksinim artmakta ve kompresör daha uzun süre devrede kalarak daha fazla elektrik enerjisi tüketmektedir. Bu faktörler soğutucunun enerji etiketinde sınıflandırma yaparken yüksek enerji tüketiminden dolayı etikette belirlenen enerji sınıfını ve ticari ürünlerin satış rekabetini olumsuz etkilerken, karbon salımı miktarını artırmaktadır. 1 Mart 2021’ den itibaren Avrupa Birliği’nde piyasaya sürülen teşhir tipi soğutucular için enerji etiketi zorunlu olmuştur. Toplam enerji tüketimi, teşhir alanına bağlı hesaplanan enerji verimlilik endeksi değerine göre A’dan G’ye kadar soğutucuların enerji sınıfı belirlenmektedir. Ayrıca eko-tasarım gereğince dikey ve kombine soğutucular için enerji verimliliği endeksi değeri 1 Eylül 2023’ten itibaren 80 değerinden küçük olma zorunluluğu vardır.
Literatürde teşhir tipi soğutucularda kullanılan farklı evaporatör tasarımlarının etkileri araştırılmıştır. Evaporatör
tasarımlarında; evaporatörün soğutuculardaki konumu, yapısı, soğutma performansına ve defrost verimine etkisi, toplam enerji tüketimi ve homojen soğutma için önemlidir. Ayrıca teşhir tipi soğutucularda termodinamik, akış
ve ısıl açıdan detaylıca analiz edilerek belirlenen defrost metodu ile etkin bir şekilde defrost süreci yönetimi
hedeflenmelidir. Bu çalışmada, hem yüksek evaporatör hem de yüksek defrost verimi sağlanabilmesi için gerekli
olan tasarım kriterleri ortaya konulmuştur.