Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, sa.49, ss.1-24, 2021 (Hakemli Dergi)
İlk olarak XIV. yüzyılda Avrupa’nın Akdeniz limanlarında uygulanmaya başlanan karantina, zamanla kurumsallaşarak salgın hastalıklardan korunma hususunda oldukça önemli bir rol üstlenmiştir. Batılı devletler, ülkelerine dışarıdan gelen herkese ayrım gözetmeksizin karantina uygulamışlardır. Dolayısıyla bu devletlere gönderilen Osmanlı elçileri de karantina uygulamasına tabi tutulmuştur. Elçiler kaleme aldıkları sefaretnamelerde bu ülkelerde karşılaştıkları karantina uygulamaları, karantina süreçleri ve karantina mekânları hakkında önemli bilgiler vermişlerdir. Osmanlı elçilerinin karantinaya verdikleri tepkiler, karantina süresi, karantina mekânı ve karantinayı uygulamakla görevli olan yetkililerin tavırlarına göre değişiklik göstermiştir. Elçiler her ne kadar birbirlerinden farklı tavırlar sergilemiş olsalar da kendi ülkelerinden aşina olmadıkları bu uygulamadan genel anlamda rahatsız oldukları gözlemlenmektedir. Elçilerin karantina karşısındaki tutumları insani gerekçelerden kaynaklanmakla birlikte hem Osmanlı zihniyetinden hem de Osmanlı devlet anlayışından izler taşımaktadır. Bu araştırmada Osmanlı Devleti’nde karantina uygulamaları başlamadan önce Avrupa’ya gönderilen elçilerin karşılaştıkları karantina tedbirleri hakkında bilgi verilerek Osmanlı elçilerinin karantinaya karşı tutumları değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Elçi, Karantina, Sefaretname.
Quarantine, which was firstly started to be implemented in the Mediterranean ports of Europe in the XIVst century, has become institutionalized over time and has played a very important role in protection from epidemics. Western States have applied quarantine indiscriminately to everyone who came to their countries from outside. Therefore, the Ottoman ambassadors sent to these states were also subjected to quarantine. The ambassadors gave important information in sefaretnames (the books of embassy) which they wrote about the quarantine practices, the quarantine processes and quarantine places. The responses of the Ottoman ambassadors to the quarantine varied according to the quarantine period, the quarantine space and the attitudes of the authorities responsible for enforcing the quarantine. Although the ambassadors displayed different attitudes from each other, it is observed that they are generally uncomfortable with this practice, which they are not familiar with from their own countries. Although the attitudes of the ambassadors against quarantine stem from humanitarian reasons, they bear traces of both the Ottoman mentality and the Ottoman understanding of State. In this study, the attitudes of the Ottoman ambassadors against quarantine were evaluated by giving information about the quarantine measures encountered by the ambassadors sent to Europe before the quarantine practices started in the Ottoman Empire.
Keywords: Ottoman State, Ambassador, Quarantine