Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.7, sa.1, ss.161-182, 2021 (Hakemli Dergi)
Toplumun kültürünü yansıtan ve sahip olduğu değerleri en iyi şekilde ifade eden tarihi yapılar ait olduğu yılların önemli hazinelerindendir. İnşa edilmelerinden itibaren birçok farklı dış etkiye maruz kalan tarihi yapıların gelecek kuşaklara sağlıklı biçimde ulaştırılabilmeleri büyük önem arz etmektedir. Sürdürülebilirliklerini korumada yapının mevcut halinin, kullanıcı ihtiyaçlarına cevap verebilecek duruma gelebilmesi için farklı müdahaleler ile iyileştirmeler yapılmaktadır. Bu iyileştirmelerden birisi olan yeniden işlevlendirme, zaman içerisinde gelişen durumlara ve değişen şartlara bağlı olarak işlevini yitiren yapıların korunabilmesi adına tercih edilen yaygın bir uygulamadır. Fiziksel, mekânsal ve anlamsal dönüşümler içeren “yeniden işlevlendirme” kavramı eski işlevini kaybetmiş olan yapıya özgün işlevi dışında yeni bir kullanım alanı tanımlayan süreçtir. Bu çalışmada Anadolu’nun ilk rasathanesi olduğu düşünülen ve Kırşehir ili için bir sembol haline gelen Cacabey Medresesinin yeniden işlevlendirme süreci ele alınmıştır. Yapının tarihçesi hakkında bilgi verilmiş, mimari ve yapısal öğelerine değinilmiş, zaman içerisinde kazandığı işlevlerden ve geçirdiği onarımlardan bahsedilmiştir. Yapıldığı dönemin önemli bir ihtiyacını karşılayan ve eğitim amaçlı inşa edilen bu yapı, zamanla özgün işlevini yitirmiş ve günümüzde cami olarak kullanılmaya başlanmıştır. Cami işlevini kazanmasının bir sonucu olarak yapıda, ihtiyaca yönelik zorunlu mimari değişiklikler yaşanmış, bu değişikler ile yapı tekrar kullanıma açılmıştır. Kaybolan medrese işlevi ve yeniden tanımlanan cami işlevi sürecinde yapının kazandığı ya da kaybettiği mimari ve yapısal öğeler, plan ve kesit bazında incelenmiştir. Tanımlanan yeni işlevin yapının eski kimliğine, özgün mimarisine ve bulunduğu bölgeye uyumu; sosyo-kültürel, ekonomik ve fiziksel açıdan değerlendirilmiştir. Sonuç olarak yapının uzun yıllar korunabilmesinde restorasyon çalışmaları kadar yeniden işlevlendirilmesinin de önemli bir etkisi olduğuna ve tanımlanan cami işlevinin yapı ile en uyumlu işlev olduğuna karar verilmiştir. Yeni işlev ile birlikte Cacabey Cami; kültürel turizme katkı sağladığı, sosyal açıdan insan ve çevre ile uyum yakaladığı, fiziksel olarak geri alınabilir müdahaleler içerdiği ve özgün halinin okunabilirliğini korunduğu için Kırşehir kentinde gurur duyulacak bir hazinedir.