Dezavantajlı Çocukların Sanatsal Gelişimleri Üzerine Bir Araştırma

Creative Commons License

Uysal N.

International Journal of Research in Fine Arts Education, cilt.2, sa.1, ss.36-63, 2019 (Hakemli Dergi)

Özet

ÖZET Görsel sanatlar eğitimi; bireyi bütün yönleri ile ele alan, estetik duyarlılığını arttıran ve yaratıcılığını destekleyen gelişimsel bir yaklaşımı benimser. Bireyin doğumuyla başlayan sanatsal gelişim, sanat eğitimi yoluyla çocuğun aşamalı olarak gelişimini sağlamaktadır. Bu aşamalar sırası ile; 2-4 yaş karalama dönemi, 4-7 yaş şema öncesi dönem, 7-9 yaş şematik dönem, 9-12 gerçekçilik dönemi ve 12-14 yaş doğalcılık (mantık) dönemi olarak gruplandırılmaktadır. Bu araştırma; devlet okulunda yedinci sınıfta okuyan, okul dışı zamanlarda kağıt toplayarak çalışan 10 öğrenci ve okulda normal öğrenimini sürdüren 10 öğrenci olmak üzere toplam 20 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Amaç; dezavantajlı çocuklar içerisinde yer alan sokakta çalışan çocukların, akranlarına göre değerlendirilip hangi sanatsal gelişim evresinde olduğunu belirlemektir. Bu çalışmada, betimsel tarama yöntem olarak seçilmiştir. Çalışmada öncelikle literatür taraması yapılmıştır. Sanatsal gelişim evrelerini anlatan bilimsel yayınlar araştırılmıştır. 7.sınıf kazanımları incelenmiş, kazanımlar doğrultusunda hazırlanan değerlendirme formu, gerekli düzenlemeler yapılarak uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Öğrenci tanıma formu öğrencilere dağıtılmış ve öğrencilerin ailesi, sosyo-ekonomik durumları ile ilgili bilgi (örneğin eğitim ve gelir seviyesi vb.) toplanmıştır. Bu kapsamda; 20 kişilik öğrenci grubuna “Ailemizle birlikte bir gün” konulu resim çalışması görsel sanatlar dersinde yaptırılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen dereceli puanlama anahtarı öğrencilerin resimleri incelenerek puanlandırılmıştır. Bu çalışma sonunda, okul dışı zamanlarda kağıt toplayan çocukların sanatsal gelişimlerinin, akranlarına göre geride olduğu görülmüştür. Çocuğun sanatsal gelişim evrelerine göre; dezavantajlı grubun 4-7 yaş şema öncesi dönem özellikleri gösterdiği tespit edilmiştir. Bu dönemin en karakteristik özellikleri insan formlarının kaba ve sembolik oluşu ve nesnelerin kağıt üzerinde gelişigüzel sıralanmasıdır. Bu ve benzeri özelliklerin tamamı dezavantajlı çocukların resimlerinde izlenmiştir. Akranlarının resimleri ise, 11-13 yaş mantık dönemin özelliklerini göstermiştir. Bu araştırma kapsamında, büyük kentlere göçün yarattığı sorunların sanat eğitimine yansımaları tartışılmıştır. Öğrencilerin, okuldan sonra destek eğitim sağlanarak sanatsal gelişimlerindeki eksikliğin giderilmesi için fırsat verilmesi önerilmiştir. Bu bulgular ışığında kağıt toplayan çocukların eğitim olanaklarından yeterince yararlanamadıkları, okula düzenli devam edemedikleri, sosyo-ekonomik ve kültürel eksiklikleri nedeniyle, sanatsal gelişimlerinin akranları ile paralel bir gelişim göstermediği sonucuna varılmıştır. Okul dışı zamanlarda çalışan çocukların temel ihtiyaçlarının karşılanıp, yetenekleri doğrultusunda desteklenip, mesleki eğitime yönlendirilmeleri gerektiği tartışılmıştır.