Karşılaştırma yöntemi, zaman ve mekana yayılan tarihsel olay ve olguların anlaşılmasında diyakronik ve senkronik karşılaştırmaların yapıldığı bir yöntemdir. Senkronik tarih şeritleri, farklı dönem ve coğrafyalar arasında karşılaştırmalar yapma konusunda bu yöntem için oldukça kullanışlı araçlardır. Bu çalışmada, senkronik tarih şeritlerinin gelişimi açısından öncü nitelik arz eden çalışmalar birbirleriyle karşılaştırılarak incelenmiştir. Bu bağlamda İngiltere, ABD ve Türkiye’den toplam beş örnek ele alınmıştır. Örnek senkronik tarih şeritlerinin zaman-mekansal kapsamları, hazırlanma teknikleri ve zaman olgusuna yönelik kuramsal yaklaşımları analiz edilerek, senkronik tarih şeridi oluşturma geleneğinin/geleneklerinin farklı coğrafyalardaki seyri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuçlara geniş perspektiften bakıldığında; senkronik tarih şeritlerinin ortaya çıkışının ve gösterdikleri gelişimin, aynı anda zaman ve mekan felsefelerinin gelişimi, kartografya ve matbaa alanındaki gelişmelerle yakından ilişkili olduğu anlaşılmıştır. İncelenen örnekler, tüm çalışmalarda zamana “mutlak” ve “matematiksel” zaman açısından yaklaşıldığını göstermektedir. İncelenen çalışmaların mekana/coğrafyaya yaklaşımları ise benimsenen görselleştirme tekniğine göre farklılık arz etmektedir. Tablo formatı ile hazırlanan çalışmalarda (örn. Jefferys) mekanı temsil etme kaygısı hissedilirken; akış metaforunun kullanıldığı çalışmalar mekanı görsel olarak temsil etme kaygısından yoksundur. Her iki ekolün ortak özelliği, oluştukları dönemde coğrafya, mekansal algı ve kartografya alanlarında yaşanan önemli gelişmelere rağmen, mutlak bir mekan algısından yoksun, manipülatif bir yaklaşım sergilemeleridir. Söz konusu manipülasyon, tarihe Avrupa merkezli bir yaklaşımın sergilendiğini göstermektedir.
The comparative method is a method in which diachronic and synchronic comparisons are made in understanding historical events and phenomena spread over time and space. Syn- chronic charts are very useful tools for this method in making comparisons between diffe- rent periods and geographies. In this study, pioneering studies in terms of the development of synchronic charts were examined by comparing them with each other. In this context, a total of five examples from England, the USA and Turkey were considered. By analyzing the time-spatial scopes, preparation techniques and theoretical approaches to the phenomenon of time of the examined synchronic charts, an attempt was made to reveal the course of the tra- dition/traditions of creating synchronic charts in different geographies. When the results are examined from a broad perspective, it is understood that the emergence of synchronic charts and their development are closely related to the development of the philosophies of time and space, and the developments in the fields of cartography and printing. The examples examined show that in all studies, time is approached in terms of “absolute” and “mathematical” time. The approaches of the examined studies to space/geography differ according to the visuali- zation technique adopted. While the concern to represent space is felt in the studies prepared with the table format (e.g. Jefferys), the studies using the flow metaphor lack the concern to represent space visually. What both schools have in common is that they exhibit a manipulati- ve approach that lacks an absolute perception of space, despite the important developments in geography, spatial perception and cartography during the period in which they were formed. The manipulation in question demonstrates a Eurocentric approach to history.
