Akademik Veri Yönetim Sistemi
Anadolu Öğretmen Dergisi, cilt.9, sa.2, ss.126-150, 2025 (TRDizin)
Küresel iklim krizi ve çevresel bozulmalar, COP28 ve COP29 zirvelerinde de vurgulandığı üzere sürdürülebilir eğitim modellerine duyulan ihtiyacı artırmıştır. Çocukların erken yaşlarda çevre bilinci kazanmaları ve doğayla kurdukları ilişkinin güçlenmesi, sürdürülebilir yaşam alışkanlıklarının oluşmasında önemli bir yere sahiptir. Bu doğrultuda yürütülen bu çalışma, TÜBİTAK 4004 desteğiyle gerçekleştirilen “Sürdürülebilir Doğa Yolculuğu için Ekokids-3” (123B679) projesi kapsamında ortaokul öğrencilerine uygulanan doğa temelli çevre eğitiminin etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır.
Araştırmanın çalışma grubunu, 2023–2024 eğitim-öğretim yılı sonunda Mersin ilinde öğrenim gören, deprem sonrası bölgeye yerleşmiş ve taşımalı eğitim alan 30 altıncı sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Program kapsamında deney, artırılmış gerçeklik, bilimsel gezi, doğa gözlemi, işlemsel düşünme, yaratıcı drama ve oyunlaştırma gibi yöntemlerle zenginleştirilmiş toplam 28 etkinlik, beş günlük (40 saatlik) bir süreçte uygulanmıştır.
Öğrencilerin çevresel ilgi ve motivasyonlarındaki değişimi, çevre bilgisi düzeylerini ve problem çözme, iletişim ile iş birliği gibi 21. yüzyıl becerilerine yönelik kazanımlarını değerlendirmek amacıyla güvenirliği test edilmiş dört farklı ölçme aracı kullanılmış; Nicel veriler ön test–son test yarı deneysel desen çerçevesinde analiz edilmiş; parametrik özellik gösteren ölçeklerde bağımlı örneklemler için t-testi, normal dağılım göstermeyen Çevre ve İnsan Başarı Testi için ise Wilcoxon işaretli sıralar testi uygulanmıştır. Uygulamanın altı ay sonrasında programın kalıcılığını incelemek amacıyla açık uçlu sorulardan oluşan bir izleme formu uygulanmış; elde edilen nitel veriler betimsel olarak çözümlenmiş ve öğrenci yanıtları yüzde ve frekans değerleriyle özetlenmiştir. Bulgular, gerçekleştirilen eğitim programının öğrencilerin çevresel ilgi ve motivasyonlarında anlamlı artışlar sağladığını; problem çözme, iletişim ve iş birliği gibi 21. yüzyıl becerilerde belirgin gelişmeler ortaya koyduğunu göstermiştir. Çevre ve İnsan Başarı Testi sonuçları ise öğrencilerin çevresel bilgi düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir artış olduğunu ortaya koymuştur.
Ayrıca izleme çalışması, öğrencilerin eğitim sürecinde edindikleri bilgi ve becerilerin büyük ölçüde sürdüğünü ve geri dönüşüm gibi çevresel davranışları günlük yaşamlarında devam ettirdiklerini göstermiştir. Disiplinlerarası ve doğa temelli bu eğitim yaklaşımının öğrencilerin çevreye yönelik farkındalık, motivasyon ve 21. yüzyıl becerilerini geliştirmede etkili olduğu görülmüş; benzer programların farklı yaş gruplarına uyarlanarak yaygınlaştırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.