Modernin Güçlü Sahnesi Erken Cumhuriyet Dönemi Ankara’sında Kolektif Belleğin İnşası ve Toplumsal Unutma Süreci

Uludağ Z., Aycı H.

İdealkent, cilt.7, sa.20, 2016 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 7 Sayı: 20
  • Basım Tarihi: 2016
  • Dergi Adı: İdealkent
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Modernin Güçlü Sahnesi Erken Cumhuriyet

Dönemi Ankara’sında Kolektif Belleğin İnşası ve

Toplumsal Unutma Süreci

Öz

Bu çalışma kolektif bellek kavramını, kentsel kimliğin ve kültürel mirasın ayrılmaz bir parçası olarak ele almakta ve bu bağlamda erken cumhuriyet dönemi Ankara’sının kent peyzajını değerlendirmektedir. Modern başkentin kurulması sürecinde cumhuriyet ideallerini temsil eden mekânlar ve burada oluşan mekânsal pratikler yeni bir toplumsal hafızanın da yaratılmasını sağlamıştır. Erken Cumhuriyet döneminin önemli peyzaj alanları Atatürk Orman Çiftliği ve Gençlik Parkı’nın Ankara’nın tarihsel sürecindeki yeri, kentsel belleğin inşası, sürekliliği ve zaman içerisindeki kopuşu üzerinden tartışılmaktadır. Başkentin modern Türkiye’nin sembolü olarak inşası süreci, yalnızca kentsel/mekânsal değil aynı zamanda sosyal/kültürel bir projedir ve kolektif belleğin inşasıdır. Bellek, bireyin ait olduğu sosyal gruplar içinde yaşadığı deneyimlerle oluşur ve belirli bir zaman ve mekân ilişkisi içerisinde sürdürülür. Atatürk Orman Çiftliği ve Gençlik Parkı kentsel belleği oluşturan deneyimlerin yaşandığı kamusal mekânlar olmuşlardır. Bu mekânlar sadece modern kenti temsil eden parklar veya çiftlikler değil, modern yaşantının oluşması ve sürdürülebilmesi için gerekli olan kamusal alanlardır. Tarihsel süreçte Türkiye’nin siyasi ve ekonomik yapısında meydana gelen değişimler kentlerin hem mekânsal hem de kamusal anlamda dönüşümüne neden olmuştur. Bu dönüşüm süreci Ankara’nın kamusal alanlarını, bu alanlardaki kentsel yaşantıyı ve kolektif belleğin sürekliliğini de etkilemiştir. Toplumun farklı katmanlarında, farklı sosyal ve mekânsal pratiklerin sürdürülmesi mekânların temsiliyetini ve kullanım biçimini değiştirmiştir. Günümüzün Ankara’sında cumhuriyetin rekreasyon alanları yok olurken toplumun hafızasını oluşturan sosyal ve mekansal pratikler de unutulmaktadır. Kentin hafızasını, kültürünü ve kimliğini barındıran bu mekânların tahribi toplumsal değerlerin ve anlamların gelecek nesillere iletilmemesi demektir. Zaman içerisinde değişen idealler, anlamlar, sosyal ve mekânsal pratikler, kent mekânındaki izlerin silindiğini ve kentsel belleğin unutulduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Erken Cumhuriyet Dönemi, Ankara, kent peyzajı, kolektif bellek, toplumsal unutma.

Constitution of the Collective Memory on the

Impressive Stage of Modernity in Ankara in the Early

Republican Period and the Process of Social Amnesia

Abstract

This study considers the concept of collective memory as an integral part of urban identity and cultural heritage and evaluates the urban landscape of the Early Republican Period Ankara in this context. In the process of the establishment of modern capital, spaces representing the ideals of the republic and spatial practices developed in these places helped the creation of a new collective memory. The place of important landscape areas in the Early Republican Period, such as Atatürk Forest Farm and Youth Park, in historical process of Ankara is discussed through the construction of urban memory, its continuity and disengagement in time. The process of establishment of the capital as the symbol of modern Turkey was not only urban/spatial but also social/cultural project and it was the construction of collective memory. Memory occurs through the experiences of an individual in a social group and mantaines within a certain time and space relationship. Ataturk Forest Farm and Youth Park were the urban spaces where public experiences developed to create urban memory. These places are not only parks and farms that represents modern city but also they were the public spaces where modern living patterns developed. Changes happened in Turkey’s political and economic structure in historical process induced the transformation of cities in both spatial and public realms. Different social and spatial practices developed in the city changed the representation and continuity of these spaces. In today's Ankara, the social and spatial practices that form collective memory are being forgotten as recreational areas and are being destroyed, and the destruction of these spaces, as holders of the city's memory, culture and identity, means that social values and meanings will not be able to be transferred to future generations. The changing ideals, meanings, social and spatial practices in time have shown that their traces in urban space have been erased and urban memory has been forgotten.

Keywords: Early Republican Period, Ankara, urban landscape, collective memory, social amnesia.