Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Miras Dil ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Sempozyumu , Brussels, Belçika, 26 - 27 Eylül 2023, ss.144-146
Yurt dışında yaşayan Türk çocuklar, bulundukları ülkenin milli amaçları doğrultusunda,
ülkenin dilinde eğitim alırlar. Günümüzde bu çocukların Türkçeyi iyi öğrenmeleri için Sivil
Toplum Kuruluşları birçok faaliyette bulunmaktadır. Türkçenin anadili olarak korunması için
bu faaliyetler oldukça değerlidir. Ülkemizde de ilgili doğrultuda destekleyici birçok planlama
ve uygulama yapılmaktadır. Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı “yurt dışındaki
Türk sivil toplum kuruluşlarının kendi imkânlarıyla yıllardır sürdürdükleri Türkçe ve Türk
kültürü eğitim çalışmalarını teşvik etmek” amacıyla Türkçe Saati Proje Destek Programını
geliştirmiştir. Okul öncesi yaşlardaki çocuklar için “tohum”, yedi yaş ve üzeri için “fidan” ve
okul öncesi kurumlarının destekleneceği “ağaç” modülü olmak üzere programda üç modül
bulunur. Türkçe Saati Proje Destek Programı tohum modülüne ait eğitim materyalleri
Başkanlığın internet sayfasında herkese açıktır (https://turkcesaati.ytb.gov.tr/). Bu araştırmanın
amacı; iki dilli çocuklar için oluşturulan “Türkçe Saati Eğitmen Uygulayıcı Kılavuzu (5-6 yaş)”
nda yer alan etkinliklerin Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından uygulanan “MEB Okul
Öncesi Eğitim Programı”nda yer alan özellikler açısından incelenmesidir. Araştırmada nitel
araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır (Bowen,2009; Patton, 2002).
Döküman analizini yapmak amacıyla araştırmacılar tarafından değerlendirme formu
oluşturulmuştur. Form, şekilsel ve içeriksel açıdan incelenecek, iki ana bölümden oluşmaktadır.
Şekilsel açıdan; etkinlik taslakları ve eğitim akışının karşılaştırılması, yönergelerin
karşılaştırılması ve aile katılımının karşılaştırılması yapılmıştır. “MEB Okul Öncesi Eğitim
Programı”nda yönergelerin daha aşamalı ve gelişimsel özelliklere dikkat edilerek verildiği,
öğretmenin kendini de değerlendirmesine ayrıca bir başlık açıldığı, özel gereksinimli çocuklara yönelik uygulama fikirlerinin de verildiği, merkezlerin kavramlara ve kazanımlara göre aktif
kullanıldığı,aile katılımı sürecinin hem aile hem okul tarafından yapılandırılan ev, okul ve yakın
çevreyi kapsayan, etkinliklerle yürütüldüğü görülmüştür. “Türkçe Saati Eğitmen Uygulayıcı
Kılavuzu (5-6 yaş)”nda kılavuz kapsamında belirlenen temalara yönelik genel bir çerçeve
çizildiği, ilgili temanın hedef kelime ve kavramlarına yönelik, geçici ilgi merkezleri
oluşturularak temaların pekiştirildiği, sınıf içi etkinliklerin paylaşımıyla birlikte ayrıca
hazırlanan aile ajandasına atıfla sürecin aile tarafından desteklenmesine önem verildiği
görülmüştür. İçeriksel açıdan; kavramlara, kazanımlara, sıralılığa, gelişim alanlarına, öğretim
yöntem ve tekniklerine, değerlendirme süreçlerine bakılmıştır. “Türkçe Saati Eğitmen
Uygulayıcı Kılavuzu (5-6 yaş)”nda dil ve bilişsel gelişim alanlarını destekleyici etkinlikler daha
belirgindir. Etkinliklerde kazanım sayısı da fazladır. Kavramların farklı söylemleri ve kullanım
alanlarına dikkat çekilmiştir. Ancak kazanımların hangi gelişim alanını desteklediği
belirtilmemiştir. Sıralılık temalara göre yapılmıştır. Hikaye, gösteri, bilmece gibi dil gelişimini
doğrudan destekleyen öğretim yöntem ve teknikleri ön plandadır. Değerlendirme için öğrenci
değerlendirme ve çalışma defteri hazırlanmıştır. Tekrarlarla ve aile katılımıyla değerlendirme
sürdürülür. Anektod kayıtları tutulur. Birkaç etkinlik aralıkla “neler öğrendik” etkinlikleri
olduğu gibi, sadece değerlendirme etkinlikleri de yapılır. “MEB Okul Öncesi Eğitim
Programı”nda gelişim alanlarını bütüncül bakış açısıyla desteklemek hedeflenmiştir. Sıralılıkta
çocuk merkezlilik önemsenir ve uygulamada esnek bir programdır. Oyun odaklı, birçok etkinlik
türü ile desteklenebilecek birçok öğretim yöntem ve tekniği kullanılmaktadır. Değerlendirme
her etkinlik sonunda, gün sonunda ve planların sonunda yapılır. Değerlendirme bazen bir
üründür. Programın, çocuğun ve öğretmenin kendini değerlendirmesi ayrı ayrı ele alınıp,
önemsenir. Gözlem notları ve anektod kaydı tutulur. Yapılan içerik analizi sonucunda “Türkçe
Saati Eğitmen Uygulayıcı Kılavuzu (5-6 yaş)” ve “MEB Okul Öncesi Eğitim Programı”,
şekilsel ve içeriksel açıdan çeşitli benzerlik ve farklılıklar barındırsa da en temelde, “Türkçe
Saati Eğitmen Uygulayıcı Kılavuzu (5-6 yaş)” içerisinde yer alan etkinliklerin, “MEB Okul
Öncesi Eğitim Programı”nın temel ilkelerinden olan “Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel
konuşmalarını sağlamaktır.” amacına hizmet ettiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: İki dilli çocuklar, okul öncesi eğitim, Türkçe Saati Uygulayıcı Kılavuzu