ALÜMİNYUM 2024-T3 PLAKADA METAL BURÇ TAMİRİ

Sezer H. K.

IV. ULUSAL MÜHENDİSLİKTE BİLİMSEL VE MESLEKİ ÇALIŞMALAR KONGRESİ (UMUH BILMES 2021), Ankara, Türkiye, 25 - 26 Aralık 2021, ss.151-157

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.151-157
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Havacılık endüstrisi kullanılan malzeme ve malzemelerin işlenmesi bakımından değerlendirildiğinde dünyanın en pahalı sektörleri arasında yer alır. Bu sebeple üretim hattında oluşan hatalardan kaynaklı parçaların atılması çok ciddi maddi kayıplara sebep olur. Mekanik sistemlerde delikler en çok stres toplanan bölgelerdir. Hava araçlarının montajı yaklaşık olarak bir milyon civarı bağlayıcının yardımıyla tamamlanır. Bu yüzden bağlayıcı kaynaklı imalat hataları en çok karşılan hatalardır. Yanlış lokasyonda açılan ya da olması gerekenden daha büyük açılan bu deliklerin ait olduğu parçaları farklı tamir yöntemleri uygulayarak kullanılabilecek duruma getirmek mümkündür. Parçanın orijinal tasarımına bağlı olarak uygulanacak tamir yöntemi değişkenlik göstermektedir. Bu çalışmada Alüminyum 2024-T3 malzeme kullanılmış bir uçak gövde parçası üzerinde yanlış konumlanmış bir bağlayıcı deliği, metal malzemelerin tamirinde yaygın olarak kullanılan burç ile tamir yöntemi ile tamir edilmiştir. Tamir uygulanacak bağlantı noktası kupon test boyutlarına indirgenmiş ve hem tamir uygulanmış hali hem de tamir uygulanmamış hali için statik çekme testi ve test sonucunda belirlenen mutlak kopma kuvvetinin %50’si alınarak yorulma testi yapılmıştır. Test sonucunda tamirsiz parçanın 16 kN, tamirli parçanın ise 16,5 kN mutlak çekme kuvvetine dayandığı ve parçalar üzerindeki uzamanın tamirsiz parçada 6,91 mm tamirli parçada ise 8,07 mm olduğu gözlenmiştir. Test sonucunda kopan numuneler üzerinde hasar tipi değerlendirmesi yapılmıştır. Buna bağlı olarak test sonuçlarından çıkan kuvvet – uzama değerleri gerilme – gerinim değerlerine çevrilerek grafiksel olarak gösterilmiştir. Yorulma dayanımının tamirli ve tamirsiz parçalarda yakın aralıklarda olduğu tespit edilmiştir. İki numune tipi için de çıkarılan gerilme – gerinim grafikleri karşılaştırılarak hasar gören uçak parçalarının atılmadan istenilen mekanik özelliklerin sağlanarak tekrar kullanılmasının maddi ve zamansal süreçler açısından faydaları tartışılmıştır.