Research Information System
IV. ULUSAL MÜHENDİSLİKTE BİLİMSEL VE MESLEKİ ÇALIŞMALAR KONGRESİ (UMUH BILMES 2021), Ankara, Turkey, 25 - 26 December 2021, pp.151-157
Havacılık endüstrisi kullanılan malzeme ve malzemelerin işlenmesi bakımından
değerlendirildiğinde dünyanın en pahalı sektörleri arasında yer alır. Bu sebeple üretim hattında
oluşan hatalardan kaynaklı parçaların atılması çok ciddi maddi kayıplara sebep olur. Mekanik
sistemlerde delikler en çok stres toplanan bölgelerdir. Hava araçlarının montajı yaklaşık olarak bir
milyon civarı bağlayıcının yardımıyla tamamlanır. Bu yüzden bağlayıcı kaynaklı imalat hataları en
çok karşılan hatalardır. Yanlış lokasyonda açılan ya da olması gerekenden daha büyük açılan bu
deliklerin ait olduğu parçaları farklı tamir yöntemleri uygulayarak kullanılabilecek duruma
getirmek mümkündür. Parçanın orijinal tasarımına bağlı olarak uygulanacak tamir yöntemi
değişkenlik göstermektedir. Bu çalışmada Alüminyum 2024-T3 malzeme kullanılmış bir uçak gövde
parçası üzerinde yanlış konumlanmış bir bağlayıcı deliği, metal malzemelerin tamirinde yaygın
olarak kullanılan burç ile tamir yöntemi ile tamir edilmiştir. Tamir uygulanacak bağlantı noktası
kupon test boyutlarına indirgenmiş ve hem tamir uygulanmış hali hem de tamir uygulanmamış hali
için statik çekme testi ve test sonucunda belirlenen mutlak kopma kuvvetinin %50’si alınarak
yorulma testi yapılmıştır. Test sonucunda tamirsiz parçanın 16 kN, tamirli parçanın ise 16,5 kN
mutlak çekme kuvvetine dayandığı ve parçalar üzerindeki uzamanın tamirsiz parçada 6,91 mm
tamirli parçada ise 8,07 mm olduğu gözlenmiştir. Test sonucunda kopan numuneler üzerinde hasar
tipi değerlendirmesi yapılmıştır. Buna bağlı olarak test sonuçlarından çıkan kuvvet – uzama
değerleri gerilme – gerinim değerlerine çevrilerek grafiksel olarak gösterilmiştir. Yorulma
dayanımının tamirli ve tamirsiz parçalarda yakın aralıklarda olduğu tespit edilmiştir. İki numune
tipi için de çıkarılan gerilme – gerinim grafikleri karşılaştırılarak hasar gören uçak parçalarının
atılmadan istenilen mekanik özelliklerin sağlanarak tekrar kullanılmasının maddi ve zamansal
süreçler açısından faydaları tartışılmıştır.