Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ulusal Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Kongresi, Ankara, Türkiye, 20 - 22 Ocak 2023, ss.22
Serviks kanseri, uterusun serviks kısmında bulunan hücrelerde görülen bir neoplazmdır. 2020 yılında 604
127 yeni serviks kanseri tanımlanmış, 341 831 kişinin serviks kanserinden hayatını kaybettiği belirlenmiştir.
Serviks kanseri dünyada görülen tüm kanserler arasında 6. sırada (%13.3); tüm kanserlerin mortalite oranları
arasında 5. sırada (%7.3) yer almaktadır. Serviks kanseri ülkemizde görülen tüm kanserler içerisinde 19. sırada,
jinekolojik kanserler içerisinde endometriyum ve over kanserinden sonra 3. sırada bulunmaktadır. Bu derleme
serviks kanseri taranmasının ülkelere göre olan koşullarını ve farklılıklarını derlemek amacıyla yapılmıştır.
Serviks kanserinin %95’ten fazlası Human Papilloma Virus’a (HPV) bağlı olarak gelişmektedir. Cinsel yolla
bulaşan HPV 16 ve 18, yüksek dereceli servikal prekanserin yaklaşık %50’sinden sorumludur. Serviks kanseri
erken bir aşamada teşhis edilirse ve zamanında tedavi edilirse tedavi edilebilir. Serviks kanserinin erken tanılanmasında Pap test ve HPV DNA testleri kullanılabilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) serviks kanserinin taramasında birincil tarama testi olarak HPV DNA testinin yapılmasını önermektedir. DSÖ serviks kanseri taramasının genel sağlıklı kadın popülasyonunda 30 yaşında başlatılmasını önermektedir. DSÖ, taramalarda önceliğin 30-49 yaş grubundaki kadınların taramasına verilmesi, 50-65 yaş grubundaki kadınlar için imkânlar uygun olduğunda, bu yaş
aralığındaki hiç taranmamış kadınlara öncelik verilmesi gerektiğini belirtmiştir. DSÖ, genel kadın popülasyonu arasında birincil tarama testi olarak HPV DNA testini kullanırken her 5 ila 10 yılda bir düzenli bir
tarama aralığı önerilmektedir. HIV (+) kadınlarda taramanın 25 yaş itibariyle başlaması; taramada 25-49
yaş aralığına öncelik verilmesi ve 3-5 yılda bir HPV DNA testi ile taranması gerektiği ayrıca önerilmiştir.
Amerikan Kanser Derneği 25 yaşından 65 yaşına kadar rahim ağzı olan herkes için 5 yılda bir tek başına
HPV testi ile rahim ağzı kanseri taraması yapılmasını önermektedir. Tek başına HPV testi bulunmadığında
ise her 5 yılda bir HPV/Pap ko-testi veya 3 yılda bir Pap test aracılığıyla tarama yapılmasını önermektedir.
Ayrıca Amerikan Kanser Derneği 2020 yılına kadar 21-24 yaş arası kadınlara her 3 yılda bir Pap test yapılmasını önerirken, 2020 yılı itibariyle taramanın 25 yaşında başlayarak 65 yaşında son bulmasını önermiştir.
Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi’nin İngiltere-Kuzey İrlanda ve Galler-İskoçya olmak üzere iki farklı tarama programı bulunmaktadır. İngiltere ve Kuzey İrlanda için 25-49 yaş arası kadınlar için 3 yılda bir, sonrasında 64 yaşına kadar her 5 yılda bir tarama yapılması önerilmektedir. Serviksi olan tüm bireyler için 25 yaşına girmeden 6 ay önce taramaya başlanır ve 25-49 yaş arası 3 yılda bir,
50-64 yaş arası 5 yılda bir, 65 yaş ve üzerinde yalnızca son 3 testten birisi anormalse taramanın kesilmesi gerektiği önerilmiştir. Galler ve İskoçya için 25-64 yaş arasında her 5 yılda bir tarama önerilir.
Ülkemizde serviks kanseri tarama programı 30 yaşında başlaması 65 yaşında biten tarama programı olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizin altyapısı ve olanakları göz önüne alınarak ideal yöntemin beş yılda bir uygulanacak HPV DNA testi veya Pap-smear testi ile tarama olduğu belirtilmiştir. Son iki HPV
veya Pap-smear testi negatif olan 65 yaşındaki kadınlarda taramanın kesilmesi gerektiği bildirilmiştir.
Dünya’da ve ülkemizde serviks kanserinin tarama prosedürleri hemen hemen benzer olsa da taramanın başlama yaşı ülkelere göre farklılık gösterebilmektedir. Hemşireler kadınların serviks kanserinden korunma, erken
tanı ve tedavi şansını arttırarak morbidite ve mortalite hızını düşürme önemli rol oynayabilirler.