Akademik Veri Yönetim Sistemi
cilt.3, sa.3, ss.1-4, 2024 (Hakemsiz Dergi)
Eşitsizlikler İçinde Eşit
Yarış;
YKS’de Ulusal Eğitimin Aynası Kırık!
Dr. Öğr. Üyesi Mustafa KARAAĞAÇLI
G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi, EBB Öğr.
Üyesi.
1.Öndeyi
“Eşitsizlikler
İçinde Eşit Yarış; YKS’de Ulusal Eğitimin
Aynası Kırık!” konulu bu
çalışmanın amacı; sosyo-ekonomik ve kültürel eşitsizliklerin eğitimde
fırsat ve imkan eşitsizliğini derinleştirdiğine Türkiye kamuoyunun dikkatini çekmektir. Çalışma; ilgili alan
yazın bulgularına ve yazarın postpozivitist görüşleriyle gözlemlerine dayalı
oluşturulmuştur.
Çalışma; (1)Öndeyi, (2)Ulusal
Eğitimin 2024 YKS Aynası, (3)Eşitsizlik Türleri ve Oranı, (4)Sosyolojik Eşitsizlik, (5)Eşitsiz Ulusal Eğitimde Eşitlik
Güzellemeleri!, (6)Ulusal Eğitimde Eşitsiz Hazırlıklı
Eşit Sınav: YKS, (7)Vargı ve Yargı, (8)Öneriler alt başlıklarında sistematize edilmiştir.
2.Ulusal
Eğitimin 2024 YKS Aynası
Ulusal Eğitimin 2024 YKS
Tablosunun Sayısal Görünümü
Çizelge halinde aşağıda verilmektedir.
Çizelge
Ulusal Eğitimde 2024 YKS
Tablosunun Sayısal Görünümü*
|
|
TYT Oturumu |
AYT
Oturumu |
YDT Oturumu |
|
Başvuran Aday Sayısı |
3.120.870 |
2.019.699 |
233.384 |
|
Sınava Giren Aday Sayısı |
2.819.362 |
1.776.496 |
171.090 |
|
Sınava Girmeyen Aday Sayısı |
301.508 |
243.203 |
62.294 |
|
Sınavı Geçersiz Sayılan Aday Sayısı |
287 |
47 |
6 |
|
Sınavı Geçerli Aday Sayısı |
2.819.075 |
1.776.449 |
171.084 |
*ÖSYM, 2024; www.ösym.gov.tr’daki
verilerden oluşturulmuştur.
Ulusal
Eğitimde 2024 YKS Tablosunun Sayısal Görünümüne bakıldığında; YKS başvuran adaylarının TYT –Temel Yeterlik
Testi oturumunda 3 milyonun üzerinde olduğu,
bu sayının yaklaşık %10’nun
sınava girmediği görülmektedir.
AYT-Alan Yeterlik Testi Oturumunda
sınava başvuran 2.019.699 adaydan 243.203’nin sınava
girmediği, YDT-Yabancı dil Testi oturumunda ise 233.384 adaydan 62.294’ünün sınava girmediği dikkati çekmektedir.
Bu sayısal görünüm, 2024 YKS’ye ulusal
ölçekte başvuran 10
adaydan 1’inin sınava katılmadığını
ortaya koymaktadır.
Bu
durumun Türkiye Eğitim Coğrafyasında
uygulanan kamusal eğitimi zayılatan
özel-paralı eğitimi
yaygınlaştıran neoliberal tutucu
kuşatmacı eşitsiz eğitim-öğretim süreçlerinden kaynaklandığı söylenebilir.
Anılan tabloyu
parası olan çocuğun okuduğu
olmayanın ise su, limon,
kağıt mendil ve mısır
sattığı traji-dramatik ahval somutlandırmaktadır.
Çünkü,
çok yönlü derinleşen
eşitsizlikler içinde YKS kuşağındaki
genç bireyler sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel zayıflıklıklarla yaşamak
ve eğitimde sözde eşit (!) bir yarışa
girmekle karşı karşıya
bırakılmaktadır.
Aşağıda, “çalışmanın temel amacının gerçekleşmesine
katkı getirir” varsayımıyla birey
yaşamını doğrudan ve derinden
etkileyen eşitsizlik kavramı
ele alınıp tanıtılmaktadır.
3.Eşitsizlik Türleri ve Oranı
Eşitsizlik, bir toplumdaki kaynakların
adaletli ve eşit olmayan dağıtılmasıdır. Hakça
paylaşım ve üleşimin
becerilemediği sosyolojik her yapısal
birim adaletsiz ve eşitsiz dolayısıyla hukuktan ve insan
haklarından uzaktır.
Eşitsizlik yaygın alanyazında
temelde şu dört
türde sınıflanıyor:
· Doğal
özellikler: Göz rengi ve saç rengi gibi fiziksel özelliklerdir.
· Doğal
derecelendirmeli özellikler: Yetenek ve zeka gibi fiziksel özelliklerdir (Manza, 2020: 288 ve Turner,
2020: 287),
· Sosyal role dayalı özellikler: İş, görev,
meslek farklılarıyla ilgili özelliklerdir.
· Sosyal prestij ve statüye dayalı özellikler: Sosyal beğeni ve maddesel
özelliklere dayalı toplumsal
tabakalaşma özellikleridir (Karaağaçlı,
2021-1; 37-49).
Sosyoloji bilgi kolu, genellikle
insanların varlıksal eşitliğiyle ilgili
kalıp normlu betimlemeler ve yargılar yerine
eşitsizlikleri sosyal deneyli çalışmalara
dayalı bulgularla açıklar.
Eşitsiz sosyallikte, özgürlük oranı” (1)Kaynaklar ve (2)Kıymetler ile
betimlenir (Bauman, 2016: 127).
· Kaynaklar birey yurttaşın sahip olduğu para, mal, mülk gibi maddi sahiplikleri ve sosyal
sermayesidir.
· Kıymetler ise birey yurttaşın elde
edebileceği ürünleri ve hizmetleri birbiriyle karşılaştırıp kendine göre önceliği olanı seçmesidir.
Özgürlük oranı, kişinin kendi öznel koşulları içinde neyi yapabileceğini
veya neyi yapamayacağını gösterir. Eş
deyişle tercih etmesidir. Bu
tercihe somut örnek olarak da; son parasını müzik aleti, kitap ya da eşya taksiti için kullanmasındaki seçim önceliği
verilebilir.
4.Sosyolojik Eşitsizlik
·
Sosyolojik eşitsizlik, bir toplumdaki kaynakların
adaletli ve eşit olmayan her tür
bağlamdır.
·
Sosyolojik eşitsizlik; güç, din, akrabalık, prestij,
ırk, cinsiyet, yaş ve sosyal
sınıfın getirdiği toplumdaki sosyal mallara erişimin farklılaşmasından kaynaklanır.
·
Sosyolojik eşitsizlik, post kapitalist neoliberal tutucu kuşatmacı siyasi politiklerle derinleşir.
·
Sosyolojik eşitsizlik, hangi
alan ve hizmet biriminde ele alınırsa
alınsın, o sistemle ilgili “girdi-işlem-çıktı-ürün” öğelerindeki ontolojik olarak eşitliğinin olmamasıdır (Karaağaçlı, 2021-2: 36).
Çünkü,
anılan bu öğelerin işleyiş
süreçleri sonucunda, işgücü
piyasası, gelir kaynağı, sağlık hizmetleri ve ifade özgürlüğü,
eğitim, siyasi temsil ve katılım eşitsizliği
sistem eşitsizliğini doğurur.
Eşitsizliklerin betimlenmesinde
sisteme ait şu kritik sorulara verilen ve verilecek cevaplar
eşitsizliği daha somut betimler.
|
Fırsatlarda Eşitsizlik |
Sonuçlarda Eşitsizlik |
|
Kim ne yapıyor veya yapabiliyor? |
Kim neyi elde ediyor? |
Gezegenin
nerdeyse büyük bir köy haline gelmesini sağlayan ülkelerin birlikleri neo-özneli kavramlardan
olan küreselleşmeye
bireyleri mahkum etmiştir. Çünkü;
küresel gezegen, eşitsiz sosyal yapıyı
tetiklerken, eşitsizliklerin nitel ve nicel yapılarını derinleştirerek, kendi kendini üreten hale getirmiştir.
Sosyolojik eşitsizliği artıran siyasal
tercihler, devlet - iktidar - birey yurttaş
bağlarını yabancılaştırıp, sosyal
ve dayanışmacı devlet karakterini özel
şirket niteline dönüştürmüştür.
5.Eşitsiz Ulusal Eğitimde Eşitlik
Güzellemeleri!
Eğitimde eşitliği yasal olarak güzelleyen ancak
pratikte gerçekleşmeyen eşitlik adına; Türkiye’de eğitime
erişimde eşitlik fırsat ve imkan olguları
1739 Sayılı Milli Eğitim Kanunu’’nda şöyle yer alıyor:
|
MEB TEMEL KANUNU’NDA EŞİTLİK Genellik
ve eşitlik: Eğitim
kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı gözetilmeksizin herkese açıktır.
Eğitimde hiçbir kişi ve aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınmaz. Eğitim
hakkı: Temel eğitim görmek her
Türk vatandaşının hakkıdır. Temel eğitim kurumlarından sonraki eğitim
kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde
yararlanırlar (MEB,1973). |
Eğitimde fırsat ve imkan eşitliği Türkiye coğrafyasını kapsayıp kucaklayamıyor. Çünkü; yukarı satırlarda
verilen ilkeler ikonik olarak 1739 Sayılı Milli Eğitim Kanunu’’nda kalmış
görünüyor.
Eğitimde eşitsizlik; paralı
eğitim anlayışlı her düzeydeki
özel okullar ve paralı kurslarla bozulmuş
bulunuyor.
Gezegeni ve
Türkiye’yi tehdit eden salgında
okulların kapanması eğitime bilişim
ortamlı erişimleri zorlaştırmıştır.
Uzaktan eğitim sistemleri
de bilişim ortamlı araçlara ve gereçlere
duyulan gereksinimi artmıştır.
Tümelde eğitim
ihtiyaçlarının çözümü parasal yükleri beraberinde getirdiğinden, eğitime
erişimde fark parası olmayanlar aleyhine
bozulmuştur (Karaağaçlı, 2021-1
ve Karaağaçlı, 2021-3).
6.Ulusal Eğitimde Eşitsiz Hazırlıklı
Eşit Sınav: YKS
YKS
nedir?: YKS, üniversiteye girişte YGS ve LYS yerine
gelen Yükseköğretim Kurumları Sınavıdır.
YKS
ne zaman
başladı?: 2017-2018 eğitim öğretim yılı ile uygulanmaya
başlanan ve her yıl yapılan ortaöğretimden yükseköğretime geçiş sınavı ÖSYM tarafından yapılıyor.
YKS
kapsamı nelerden oluşuyor?: YKS ile 3 ayrı oturumdan oluşan kapsamlı soruları cevaplayarak
başarı aramaktadır. Bu oturumlar;
(1) Temel Yeterlilik Testi (TYT), (2) Alan Yeterlilik Testi (AYT) ve (3)
Yabancı Dil Testi (YDT) olarak uygulanmaktadır.
8-9 Haziran 2024 tarihlerinde uygulanan Yükseköğretim Kurumları Sınavı'nın
(2024-YKS) değerlendirme işlemleri tamamlanarak
sonuçlar açıklanmıştır.
Türkiye genç nüfus hazinesine
sahip ülke olarak bu yıl
3 milyondan fazla genç YKS için emek
verdi.
Sınava
giriş koşulları hazırlık
yönüyle her genç birey için aynı eşit ortamları ve süreçleri vermedi. Çünkü;
YKS hazırlığının önemli
ayaklarında olan Lise 12. Sınıftaki öğrenciler okul ve
okul dışı destek yani kursa katılma
ve özel öğretmenden dersler alma gibi paraya dayalı
YKS için
hazırlık koşullarından eşitçe yararlanmadı.
Her
öğrencinin YKS hazırlıkları Türkiye’nin coğrafyasında sosyo-ekonomik ve sosyo kültürel bağlamında
farklı olanakları gündeme getirdi.
Sınava hazırlanma eşitsiz eğitsel olanaklarla yapıldı.
Aslında, kamusal eğitimin, en yumuşak karınlarından olan YKS gibi ulusal
ölçekte büyük bir sınava çocuklarının
sadece okuldaki derslerle hazırlanamayacağı gerçeği
başta eğitim bilimciler ve aileler olmak üzere toplumun ilgili tüm kesimlerince ortak kabul gören
travmatik bir durumdur.
Geçtiğimiz yıllarda sınava hazırlıkta
olan Lise 12.sınıfta öğrenim gören öğrencilerin ikinci dönem yani bahar önemi okula devamlarının aranmaması da ulusal eğitimin, “Ben hazırlayamıyorum, herkes YKS hazırlığını
kendi yapsın” halli kötü karnesinin açık
itirafıydı.
7.Yargı ve
Vargı
“Ulusal
Eğitimin Eşitsizlikler İçinde Eşit Yarışı Olan
YKS Aynası; Kırık!”
konulu bu çalışmada elde edilen bulgular ışığında
ulaşılan yargı ve
vargı şu noktalarda belirmektedir:
1739
sayılı MEB Kanunu içerdiği
yukarıda sıralanan “eşitlik” ilkelerinin
pratikte işlevinin olmadığı eğitimle
ilgili her taraf için yaygın kabul gören
bir gerçektir.
Gezegenin ve Türkiye
coğrafyasının herkese ve her
canlıya yetebilecek kaynakları bir
lehine daha çok kazanç elde
etmesi için kullanılır olması doğrudan sosyo-ekonomik dolayısıyla da
eğitsel eşitsizlikleri artırmaya devam etmektedir.
Çünkü
ailelerin;
· Sosyo-ekonomik
durumu,
· Eğitim
düzeyi,
· Coğrafi
bölgesel farklılıklar ve
· Topoğrafik
konumlardaki farklılıklardan kaynaklanan sorunlar sosyo-ekonomik ve
sosyo-kültürel eşitsizlikleri
daha artırmakta; geniş halk kitleleri,
ulusal gelir dağılımından emekleri ve
konumları bağlamlı yararlana-ma-maktadır.
Kamuyu
küçülerek özelleştirmeyi
güzelleyen yeni özneli tutucu kuşatmacı
politikalar ulusal eğitimde “Ben hazırlayamıyorum, herkes YKS hazırlığını
kendi yapsın” yaklaşımında olması da her öğrencinin
YKS sürecine eşitsiz hazırlanmasına neden olmuştur.
Anılan eşitsizliklerin sonucu olarak da 2024 YKS
sonuçları açısından Ulusal Eğitimin
tümelde karnesi ve aynası kırıktır.
Çünkü; “Emeğiniz, emanetimizdir” çalışma mottosuyla
YKS yapan ÖSYM sınav için
yaptığı ön hazırlıklar ve uygulama
sürecindeki titizlikleri ile
sınava giriş koşulları teoride
eşitlenirken, butikte eşitlenemiyor.
Bu
eşitsizliğin nedenlerinin temelinde ise
gezegenin ve memleketin herkese
ve her canlıya yetebilecek kaynakları
bir kesimin elinde daha çok
kazanç elde etmesi ve mülteciler (Karaağaçlı,
2024) için kullanılıyor.
8.Öneriler
“Eşitsizlikler İçinde Eşit Yarış; YKS’de Ulusal Eğitimin Aynası Kırık! konulu bu çalışmanın yargısı
ve vargısı doğrultusunda şu
önerilerin ulusal ölçekte dikkate alınmasında
yarar görülmektedir:
· Sosyal
devlet ve eğitimde eşitlik güzellemeleri
yapma yerine; “gezegende herşeyin başı
eğitimdir” bulgusunu pratiğe aktarılmalıdır.
· Ortak
paydamız eğitimin partisi olmazken,
sosyal, eşitlikçi ve bilimsel politikaları
olmalıdır.
· Her
genç bireye eşit koşullarda YKS hazırlığı yapma
olanakları sağlanmalıdır.
· Lise 12. Sınıfları
YKS hazırlıkları şirinliğiyle okuldan uzaklaştırma
yerine; okul içi derslerde
düzenleme ve anılan sınava
hazırlık sınıfları
planlanmalıdır.
· Liselerde
YKS hazırlık sınıflarında derslerin işleyişi ve test uygulamaları yapılmalıdır.
· Kamu
yeni özneli liberal gerekçelerle minimalize edilmemeli, kamusal
eğitim güçlendirilmelidir.
Refere Alınanlar
Bauman,
Z. (2016). Sosyolojik Düşünmek.
Çev: Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Karaağaçlı, M. (2021-1). Eğitimin Sosyolojisi. İkinci Yazım Birinci Basım. Ankara: Kitapçı Basımevi Yayıncılık Dağıtım Tasarım San Tic. Ltd. Şti. ISBN
No:978-605-62357-9-5. Bandrol Seri
Aralıkları: THG-PRH 637078-637207.
Karaağaçlı, M. (2024-2). Türkiye
Depo Değildir! Mektepli Gazete. Köşe Yazıları. 23 Haziran
2024. http://www.mektepligazete.com.
Manza, J. (2020). Eşitsizlik.
Çev: Çağrı Mutaf. Ed: Bryan S. Turner. ss.288-293. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
MEB (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. Temel
Öğretim İlkeleri. Yayımlandığı Resmi
Gazete: Tarih : 24/6/1973 Sayı :14574.
ÖSYM,
(2024).YKS İstatstikleri ve Sonuçları. www.ösym.gov.tr. 17.07.2024.
Turner, Bryan S. (2020). Eşitlik.
Çev: Çağrı Mutaf. Ed: Bryan S. Turner. ss.286-288. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
____________
İletişim
ve Erişim
Dr. Öğr. Üyesi, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi, EBB
Öğr. Üyesi.
e-posta
: mkara@gazi.edu.tr
ORCID :
https://orcid.org/0000-0003-3488-1021
Web (1):
w3.gazi.edu.tr/~mkara
Web (2): https://avesis.gazi.edu.tr/mkara
Web (3): www.yurtspor.com
Web (4): www.mektepligazete.tebeşir
Web (5): www.mektepligazete.bülten
Facebook
(1): Kirizma
Facebook (2): Mustafa Karaağaçlı
Twitter
: M_Karaagacli_
İnstagram : mustafakaraagacli1
Blog :kirizma.blogspot.com