Akademik Veri Yönetim Sistemi
4.International Eurasian Educational Research Congress, Denizli, Türkiye, 11 - 14 Mayıs 2017
Problem Durumu Okul öncesi eğitimde sağlıklı, iyi yetişmiş, tüm gelişim alanlarında yaşının gerektirdiklerini yapabilen ve kazandırılmak istenilen davranışlara sahip nesiller yetiştirmek amaçlanmaktadır. Bu dönem çocuklarına yönelik kazanım ve göstergeler ele alınarak hazırlanan etkinlikler de oyun temelli olmalıdır (MEB,2013).Çünkü çocuk oyun aracılığı ile öğrenir, yaşadığı dünyayı oyun ile anlamlandırır, kendisini en kolay ve en rahat oyun ile ifade eder (Youngquist ve Pataray-Ching,2004).Oyunlar, çeşitli şekillerde gruplandırılmıştır. Oynanan materyale göre oyun çeşitlerine bakıldığında evcilik oyunları,yapı-inşa oyunları, manipülatif oyun ve doğal materyaller ile oyun şeklinde sınıflandırılmıştır (Kolcu,2014).Yapı-inşa oyunları, çocukların yaratıcılıklarını destekleyen materyaller ile oynanmaktadır ve bu oyunda çocuklar hayallerindekileri inşa etmektedir. Çocuklar, yapı inşa oyunlarında çeşitli materyaller kullanır. Bu materyaller arasında bloklarda vardır (Sevinç,2004;Poyraz,2003). Çocuğun çeşitli boyutlarda ünite bloklarını kullanarak oynadığı oyunlara blok oyun denir (Kieff ve Wellhousen,2001). Yapı materyalleri arasında bulunan blok oyuncaklar, çocuğun yaratıcılığını kullanarak inşa ettiği; legolar, yap-bozlar, ünite blokları, plastik bloklar, ahşap bloklar, renkli bloklar gibi çeşitleri olan oyuncaklardır (Phelps,2012).Bloklar ilk olarak Froebel(1885) tarafından eğitimsel bir amaç ile kullanılmaya başlamıştır ve geometrik şekillerde üretilmiştir (Phelps, 2012).Patty Smith Hill (1868-1946),Froebel’in tasarladığı blok oyuncaklarını geliştirmiştir, yeni blok oyuncak tasarımları yapmıştır ve blokların boyutlarını büyütmüştür. Caroline Pratt(1867–1954) ‘te Patty Smith Hill ile birlikte blok oyun ve oyuncakları hakkında çalışmalar yapmıştır ve çocukların anlamlı eğitimsel tecrübeler yaşaması için bloklar ile eğitim ortamı yaratarak yapı inşa oyunları ve dramatik oyunlara destek vermiştir (Phelps, 2012).Günümüzde de Caroline Pratt’in dizayn ettiği bloklar aynı şekil ve boyutlar ile halen üretilerek kullanılmaktadır. Maria Montessori’de (1870-1952) blokları temel öğrenme materyalleri olarak kullanmıştır (Hirsch, 1996). Okul Öncesi Eğitim Programında da öğrenme merkezlerinden biri olan blok merkezinde bu bloklara yer verilmiştir.Okul Öncesi Eğitim Programı (2013) oyun temelli bir programdır ve oyun aracılığıyla öğrenme programın ve okul öncesi eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Program öğrenme merkezlerine de önem vermektedir ve özenli, dikkatli, çocukların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenmiş öğrenme merkezleri programında başarıya ulaşmasını sağlamaktadır. Programda yer verilen öğrenme merkezlerinden biri olan blok merkezi; farklı boyut, şekil ve renklerde, farklı materyallerle yapılmış bloklardan oluşur ve çocukların yaratıcılıklarını kullanmasına olanak tanır (MEB,2013). Özsırkıntı, Akay ve Bolat(2014),yaptıkları çalışmada okul öncesi öğretmenlerin 2013 Okul Öncesi Eğitim Programına ilişkin karşılaştıkları problemlerin başında sınıf ortamının programının gerektirdiği fiziksel özelliklere uygun olmadığı ve bu sebeple öğrenme merkezlerinin oluşturulamadığı sonucunu bulmuşlardır.Taşkın(2013) blok merkezlerinin çocukların bir çok matematiksel becerisini geliştirdiğini düşünmektedir. Öğretmenlerin blok oyun merkezinde çocuğu desteklemesi ve rehberlik etmesi, günlük olanaklar sağlaması, uyarıcılar ile ilgili sorular sorarak çocukları düşünmeye sevk etmesi gerekmektedir (Aktaş’tan aktaran Taşkın,2013).Taşkın’a göre yapılan gözlemlerde öğretmenler blok oyun merkezinde çocuklar oynarken çok fazla kalmamaktadır ve bunun sebebinin blok merkezinde kalmalarının önemini bilmedikleridir (2013).Dünyada yapılan araştırmalar incelendiğinde (Andrews, N.(2015), Caldera, Y. M., Culp, A. M., Brien, M. O., Truglio, R. T., Alvarez, M., & Huston, A. C.(1999), Stiles, J., & Stern, C.(2001), Nes, F. Van, & Eerde, D. Van.(2010), Nath, S., & Szücs, D.(2014), Verdine, B. N., Golinkoff, R. M., Hirsh-pasek, K.,Newcombe, N. S., Filipowicz, A. T., Chang, A.,&Emerson, R. W.(2014))blok oyunları ile matematik becerileri arasındaki ilişkiye, blokların sağladıkları katkılara yönelik çalışmaların olduğu görülmektedir. Bu çalışmaların içerisinde okul öncesi öğretmenlerinin blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelendiği bir araştırmaya rastlanmamıştır.Ülkemizde ise okul öncesi dönemde blok oyunun olması gereken düzeyde incelenmediği görülmüştür.Blok oyun çocuğun tüm gelişim alanlarına katkı sağladığı için gerekli ve önemlidir.Erken çocuklukta hedeflenen kazanım ve göstergelere ulaşabilmek için öğretmenlerin doğru bir şekilde eğitime katkılarını sağlamalarının gerekliliği ve önemi bilinmektedir. Çocuğun gelişimine katkı sağlayan ve onları doğru şekilde yönlendirmesi gereken öğretmenler, çocuğun gelişimini etkileyen blok oyun konusunda yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Bu nedenle öğretmenlerin blok oyuna ilişkin görüşleri ve farkındalıkları çocuklara sağlayacakları gelişimsel katkılar açısından önemlidir. Bu araştırmadan elde edilen bulguların öğretmenlere, araştırmacılara dönütler sağlayarak blok oyun uygulamalarının bilinçli bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlayacağı, yapılacak diğer çalışmalara ışık tutacağı, alana katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır ve aşağıdaki alt amaçlara yanıt aramaktır: Öğretmenler günlük eğitim akışında blok oyunlarına ne şekilde yer verirler?Öğretmenler blok oyunların günlük yaşamda kullanımına ilişkin neler yaparlar?Öğretmenler öğrenme sürecine ilişkin blok oyunlarında ne tür düzenlemeler yaparlar?Öğretmenler blok oyunlarında çocuklarla etkileşim kurma amacıyla ne yaparlar?Öğretmenler blok oyunlarını değerlendirme sürecinde nasıl kullanırlar?Devlete bağlı kurumda çalışan öğretmenler ile özel kurumlarda çalışan öğretmenler arasında blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerinde farklılıklar var mıdır? Araştırma Yöntemi 66 2017 Bildiri Özetleri Kitabı Araştırma nitel araştırma modeline göre tasarlanmıştır.Araştırmanın amacına uygun sorulara yanıt bulabilmek için nitel araştırma deseninde kullanılan görüşme tekniğinden faydalanılmıştır.Araştırma grubu seçilirken amaçlı örneklem yöntemlerinden uygun örnekleme kullanılmıştır. Araştırma evrenini, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Ankara ilinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bağımsız anaokulu ve özel anaokullarında bulunan okul öncesi öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklemi ise, bu okullarda bulunan toplam 20 öğretmen oluşturmaktadır. 10 öğretmen (n=10) devlete bağlı anaokulunda, 10 öğretmen (n=10) ise özel anaokulunda görev yapmaktadır. Öğretmenlerin görüşlerinin belirlenebilmesi için nitel araştırma deseninde kullanılan önemli ölçme araçlarından biri olan görüşme tekniğinden yararlanılmıştır.Bu araştırmada, demografik bilgi formu ve yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Demografik bilgi formunda öğretmenlerin kişisel bilgilerini öğrenmek üzere, cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, mezun olunan üniversite ve anabilim dalı,görev yapılan yaş grubu ve okul türü soruları sorulmuştur.Görüşme formunda ise öğretmenlerin blok oyun uygulamalarına ilişkin görüşlerini saptamaya yönelik blok oyuna günlük akışta nasıl yer verdikleri, blok oyunların günlük yaşamda kullanımına ilişkin neler yaptıkları, öğrenme sürecine ilişkin blok oyunlarında ne tür düzenlemeler yaptıkları, blok oyunlarında çocuklarla etkileşim kurma amacıyla ne yaptıkları,blok oyunlarını değerlendirme sürecinde nasıl kullandıkları sorularına yer verilmiştir.Formlar, 2016-2017 eğitimöğretim yılı, Kasım ayında öğretmenlerle yüzyüze görüşülerek doldurmaları sağlanmıştır.Öğretmenlere çalışmanın ana hatları ayrıntı verilmeden ifade edilmiş, çalışmaya katılmalarında gönüllülük esas alınmıştır.Bu çalışmada elde edilen verileri analiz etmede içerik analizi yöntemi kullanılmıştır.Bu çalışmada da verilerin kategorileştirilmesi ve temaların ortaya çıkartılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada veriler farklı çalışmacılar tarafından kodlanarak veri analizinin güvenilirliği sağlanmıştır. Ek olarak çalışmanın geçerlik ve güvenilirliğini arttırmak amacıyla öğretmenlerin görüşlerini belirten alıntılara da yer verilmiştir. Beklenen/GeçiciSonuçlar Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin günlük eğitim akışında blok oyunlara serbest zaman, matematik, oyun-hareket, drama, fen-doğa etkinliklerinde yer verdiği görülmüştür. Öğretmenler de çocukların günlük yaşamdaki nesneleri bloklar ile inşa ettiklerini belirtmişlerdir.Araştırma bulgularında, öğretmenler; blok oyun ortamını dikkat çekecek şekilde, çocukların rahat edebileceği genişlikte, farklı büyüklükte bloklar olacak şekilde, diğer nesneler ile birlikte kullanabilecekleri bir ortam olacak şekilde düzenlediklerini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin gürültülü ve sessiz olan merkezleri birbirinden ayırdıklarını, hem masa hem halı üzerinde bloklar ile oyun oynadıklarını belirten görüşlerine rastlanmamıştır.Bu sınıflandırmaya göre araştırma bulgularında öğretmenlerin blok oyuna yüksek düzeyde katılım gösterdikleri görülmektedir.Öğretmenlerin blok oyun sırasında en çok gözlem yaparak blok oyunları değerlendirdikleri görülmektedir, ancak öğretmenler bu gözlemlerini kayıt altına aldıklarını belirtmemişlerdir. Öğretmenler blok oyun oynayan çocuklarda en çok yaratıcılığın geliştiğini düşünmektedirler.Okul öncesi öğretmenlerinin, blok oyunlarına ve blok oyun merkezi düzenlenmesine yeteri kadar önem vermedikleri düşünülmektedir.