Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mehmet Ali KÖLMEK
Danışman: Tayfun Menlik
Özet:
Elektriğin üretiminden nihai kullanıcıya iletimindeki zincirde, üretilen enerjinin hangi
koşullarda ticarete konu edileceği önemli bir inceleme alanıdır. Serbestleşen enerji
ticaretinde çoklu sayıda alıcılar ve satıcılar, liberal piyasa koşulları içerisinde elektrik
enerjisini benzeri emtialar gibi alıp satmaktadırlar. Bu ticaret, ikili anlaşmalar yoluyla
gerçekleştirilebileceği gibi organize piyasalar vasıtasıyla da yapılagelmektedir. Kayıp para
problemi olgusu nedeniyle, elektrik enerjisinin yalın-enerji ticareti vasıtasıyla satıldığı bu
ortamlarda sistem güvenilirliği için gerekli koşullar oluşmayabilmektedir. Sistem
güvenirliğinin sağlanması adına ilave piyasa mekanizmaları geliştirilmesi gündeme gelmiş
ve kimi ülkelerde bu mekanizmalar kullanılmaktadır. Spesifik olarak, Türkiye elektrik
piyasasında düzenleyici otorite, önceden belirlenmiş koşulları yerine getiren üreticilerin
kurulu kapasitelerine göre ücret aldığı “doğrudan ödeme” yaklaşımını uygulamıştır. Bu
mekanizma, piyasa fiyatı oluşumuyla ilişkisi nedeniyle “yarı-piyasa temelli” bir model
olarak düşünülebilir. Ancak bu model prensip olarak, kurulu güç miktarına dayalı doğrudan
ödeme yapısına sahip olması nedeniyle piyasa bazlı olmayan bir model olarak kategorize
edilmelidir. Bu çalışmada, Türkiye'deki mevcut kapasite fiyatlandırma mekanizması
incelenmiş, alternatif bir piyasa bazlı ihale modeli geliştirilmiş ve sonuçları Monte Carlo
analizi ile benzetime tabi tutulmuştur. Çalışma ayrıca, önerilen piyasa temelli modelin
karşılaştırmalı avantajlarını gösterirken, geliştirilen modelin sistem güvenliği ve yeterliliği
bağlamında sofistike bir elektrik piyasasının hedefleriyle tamamen uyumlu bir şekilde sistem
güvenilirliğini sağlama açısından üstünlüklerini açıklamayı hedeflemektedir.
| Elektrik piyasaları, kapasite mekanizmaları, güvenilirlik, yeterlilik, kayıp para problemi, Monte Carlo Benzetimi, yeni giren maliyeti, kurulu güç, kapasite faktörü. |