Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE VARGELEN AKCİN
Danışman: FATMA AÇIK
Özet:Türk Cumhuriyetlerindeki üniversite öğrencilerinin ana diline ve Türkiye Türkçesi öğrenimine ilişkin tutumlarının belirlenmesini amaçlayan bu çalışma nicel yönteme dayanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu Türk Cumhuriyetlerinden 1287 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Türkmenistan hariç diğer Türk Cumhuriyetlerinin her birisi için üç ayrı üniversitede ve şartlar elverdiğince farklı bölümlerde uygulama yapılmıştır. Türkmenistan için, üniversite okumak üzere Türkiye’ye gelen ve Uşak Üniversitesi TÖMER’de eğitim gören öğrencilerle çalışılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Dil Kullanım Anketi, Ana Diline İlişkin Tutum Ölçeği ve Türkiye Türkçesi Öğrenimine İlişkin Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Anket sorularına ve ölçek maddelerine verilen cevapların dağılımı frekans analizi ile incelenmiştir. Ana diline ilişkin tutum ve Türkiye Türkçesi öğrenimine ilişkin tutum ölçeklerinin her ülkede ayrı ayrı cinsiyet ve yaş durumuna göre anlamlı düzeyde farklılık gösterip göstermediğine bakılmış, bunun için bağımsız gruplarda t testi ve tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Ölçeklerin ülkelere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği de tek yönlü varyans analizi ile vii incelenmiştir. Anket sorularına verilen cevapların ülkelere göre dağılımları çapraz tablolar oluşturularak incelenmiştir. Analizlerde SPSS 20.0 kullanılmıştır. Araştırma sonucunda Türk Cumhuriyetlerinin tamamı için ana diline ilişkin tutumun yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte, dil kullanım anketi sonuçlarından yola çıkılarak, dil kullanımında Azerbaycan için genellikle ana dilinin kullanıldığı, belirli alanlarda farklı dillerin (İngilizce, Rusça, Türkçe) tercih edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Türkmenistan ve Özbekistan için genellikle ana dilinin kullanıldığı, belirli alanlarda farklı bir dilin (Rusça) tercih edildiği belirlenmiştir. Kırgızistan ve Kazakistan için ise önemli derecede farklı bir dilin (Rusça) kullanımda etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada tutum ile dil kullanımı arasında meydana gelen bu karşıt durum ele alınıp tartışılmıştır. Çalışmanın Türkiye Türkçesi Öğrenimine İlişkin Tutum puanlarından, Azerbaycan, Özbekistan ve Türkmenistan katılımcılarının yüksek düzeyde tutuma sahip olduğu, Kırgızistan ve Kazakistan katılımcılarının tutumlarının ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Çıkan sonuçlar, alan yazın bilgileri ve dil kullanım anketindeki Türkiye Türkçesi verileri ile ele alınıp, tartışılmıştır.