Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Elif Çelik
Danışman: DİLAVER TENGİLİMOĞLU
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:İş kazalarının çok sık görüldüğü ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği gittikçe önemi artan bir konu haline gelmiştir. İş sağlığı ve güvenliği konusunda önemli bir çözüm yolu olarak ortaya çıkan güvenlik kültürünün işyerlerinde geliştirilmesi iş kazaları ve meslek hastalıklarını en aza indirmek açısından önemlidir. Yapılan çalışmanın birinci bölümünde genel olarak çalışmaya yön veren kavramlar üzerinde durulmuştur. Çalışma hayatında önemli bir yer tutan iş sağlığı ve güvenliği kavramı, kaza ve iş kazası kavramlarının tanımı yapılarak, kazaların nedenlerini açıklamaya yönelik kaza teorilerine yer verilmiştir. Daha sonra kültür, örgüt kültürü, güvenlik kültürü ve iş tatmini kavramlarına değinilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde güvenlik kültürünün tanımı yapılmış, güvenlik kültürüne ilişkin teorik yaklaşımlar açıklanmış ve sonrasında güvenlik kültürünün boyutları ve modelleri incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde güvenlik iklimi, güvenlik kültürü, güvenlik performansı ve iş tatmini arasındaki ilişkiler incelenmiş ve bu konuda yapılmış çalışmalara yer verilmiştir. Son olarak çalışmanın dördüncü ve son bölümünde konu ile ilgili araştırmaya yer verilmiştir. Araştırmanın temel amacı; güvenlik kültürü, güvenlik performansı ve iş tatmini arasındaki ilişkiyi tespit etmek ve güvenlik kültürünün iş tatmini aracılığıyla güvenlik performansını artırdığına ilişkin bir model önerisi sunmaktır. Araştırmanın diğer amacı ise, iş kazalarına daha çok güvenli olmayan davranışın mı yoksa güvenli olmayan çalışma ortamının mı sebep olduğunun belirlenmesidir. Çalışmanın evrenini Kütahya'da faaliyet gösteren bir maden işletmesinde çalışmakta olan işçiler oluşturmaktadır. Çalışmada 358 çalışan üzerinde anket uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler Yapısal Eşitlik Modellemesi tekniğiyle, Amos 20.0 istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda güvenlik kültürü, güvenlik performansı ve iş tatmini arasındaki ilişkiler anlamlı bulunmuştur. İş tatmininin, güvenlik kültürü ve güvenlik performansı arasındaki ilişkiye kısmi aracılık etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bulgular doğrultusunda önerilen aracı model desteklenmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan çalışanların yaklaşık % 52'si iş kazasına en fazla yol açan neden olarak işçinin güvenli olmayan davranışını görmektedir. % 48'i ise güvenli olmayan çalışma ortamını iş kazasına en fazla yol açan neden olarak görmektedir. Bu durum iş kazalarının önlenmesinde en önemli faktörün insan olduğuna işaret etmektedir. Buna göre işletmeler ve işverenlere, örgütte güvenlik kültürünü yerleştirip, yaygınlaştırmak için gereken önerilere yer verilmiştir. Özetle, bu çalışma güvenlik kültürü, güvenlik performansı ve iş tatmini ilişkilerini inceleyerek, sözkonusu alanlarda alan yazına katkıda bulunmuştur.