Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Esma Nur CAN
Danışman: Duygu Ağagündüz
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAYKH) karaciğerde alkol tüketimine bağlı olmayan aşırı yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır. Beslenme alışkanlıkları; NAYKH’nın ve ilişkili bozuklukların başlangıcı, prognozu ve tedavisinde kilit bir rol oynamaktadır. Bu çalışma NAYKH’lı bireylerde diyet antioksidan kalitesi ve kapasitesi ile kardiyometabolik risk arasındaki ilişkinin kontrol grubu ile karşılaştırılması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmaya Temmuz 2023- Haziran 2024 tarihleri arasında Bilecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diyet Polikliniği’ne başvuran 30-65 yaş arasındaki ve çalışmaya dahil edilme kriterlerine uyan 67 NAYKH’li ve 67 kontrol grubu olmak üzere toplam 134 birey katılmıştır. Bireylere uygulanan anket formunda; bireylerin yaşam tarzı alışkanlıkları, beslenme alışkanlıkları, antropometrik ölçümleri, 2 günlük besin tüketim kayıt formu, Akdeniz diyeti bağlılık ölçeği (MEDAS) ve uluslararası fiziksel aktivite anketine yer verilmiştir. Bireylerin diyet antioksidan kalitesini saptamada ‘Diyet Antioksidan Kalite Skoru (DAKS) ve Diyet Antioksidan İndeksi (DAİ)’ değerleri, diyet antioksidan kapasitesini hesaplamada ise ‘Diyet Toplam Antioksidan Kapasitesi (DTAK)’ değeri hesaplanmıştır. Bireylerin kardiyometabolik riskini hesaplamada ise ‘Framingham risk skoru’, ‘MetS Z skor’ ve ‘kardiyometabolik indeks’ olmak üzere 3 farklı kardiyometabolik risk skoru hesaplanmıştır. Diyet antioksidan kalitesi ve kapasitesi skorları (DTAK, DAKS, DAİ) için vaka (sırasıyla; 3524,9±2304,73 µmol trolox ekivalan/mL; 3,7±1,27 ve -0,3±3,16) ve kontrol (sırasıyla; 3500,1±2445,21 µmol trolox ekivalan/mL; 3,7±1,34 ve 0,3±3,67) grupları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Vaka grubunun Framingham risk skoru (4,3±3,48), MetS Z skoru (34,4±198,27) ve kardiyometabolik indeks (2,1±1,38) skorlarının üçü de kontrol grubundan (sırasıyla; 3,3±3,14; -0,2±0,68; 1,2±0,86) yüksek bulunmuştur (p<0,05). Vaka grubunun hepatosteatoz derecesi MetS Z skoruyla pozitif ilişkili bulunmuştur (p<0,05). Kardiyometabolik risk skorları ile diyet antioksidan kalitesi ve kapasitesi arasındaki ilişki anlamlı değildir (p>0,05). Akdeniz diyeti bağlılık düzeyi (MEDAS) skorları ise vaka grubunda kontrol grubundan anlamlı şekilde düşük bulunmuştur (vaka: 5,0±1,43; kontrol: 5,8±1,92; p<0,05). Sonuç olarak, bu çalışmada NAYKH’lı bireylerde diyet antioksidan kalitesi ve kapasitesinden ziyade NAYKH’na ilişkin bazı biyokimyasal bulguların bu bireylerin kardiyometabolik riskiyle ilişkili olduğu ve ayrıca bu bireylerin Akdeniz diyeti bağlılık düzeylerinin de düşük olduğu bulunmuştur. Bu kapsamda basit şeker ve doymuş yağdan kısıtlı, antioksidan besinlerden zengin Akdeniz tipi diyetin, NAYKH ve bununla ilişkili artan kardiyometabolik riski azaltmada etkili olabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Non-alkolik Yağlı Karaciğer Hastalığı, Diyet antioksidan kalitesi, Kardiyometabolik risk