Okul öncesi dönem çocuklarının tuvalet eğitimine ilişkin annelerin bilgi ve uygulamalarının incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı , Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HATİCE ÜNSAL

Danışman: Ümit Deniz

Özet:

Doğum anından itibaren öğrenmeye başlayan çocuk için okul öncesi dönemdeki çevresel etkileşim büyük oranda aile ile gerçekleşir. Ailenin çocukla olan etkileşimi, iletişimi, tutumu ve kazandırdığı alışkanlıklar çocuğun kişilik özelliklerini ve daha da ötesinde ilköğreniminin alt yapısını oluşturur. Okul öncesi dönemde ailelerin çocuklarına kazandırdıkları birçok beceri vardır. Uyku düzeni, beslenme, sosyal etkileşim, tuvalet kontrolü bu becerilerden bazılarıdır. Çocukların yaşam için gerekli olan bu becerileri öğrenmeleri, olgunlaşma ile birlikte aile ve diğer çevresel faktörlerin etkisi altındadır. Okul öncesi dönemde çocuğu olan annelerin tuvalet eğitimine ilişkin bilgi ve uygulamalarının incelenmesi amacı ile yapılan araştırma betimsel tarama modelindedir. Araştırma, normal gelişim gösteren çocuğu olan anneler ile sınırlıdır. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara İli Etimesgut İlçesinde kolay ulaşılabilir örnekleme ile iki anaokula devam eden 200 çocuğun annesi oluşturmuştur. Araştırmanın verilerinin toplanmasında, anne ve çocuğa ait demografik bilgileri elde etmek amacı ile “Demografik Bilgi Toplama Formu”, annelerin tuvalet eğitimi konusundaki bilgi ve uygulamalarını belirlemek amacı ile de araştırmacı tarafından geliştirilen “Annelerin Tuvalet Eğitimine İlişkin Bilgi ve Uygulamalarına Yönelik Anket” kullanılmıştır. Ankette, “Çocuk kaç aylık iken tuvalet eğitimi verilir?” gibi, annelerin tuvalet eğitimine yönelik bilgilerini belirleyecek sorulara yer verilmiştir. Ayrıca annelerin kendi çocuklarına tuvalet eğitimini nasıl verdikleri ya da vereceklerine yönelik sorular da (“Çocuğunuzun tuvalet eğitimini kaç aylıkken verdiniz/vereceksiniz?” gibi) ankette yer almıştır. Anketin geçerlik ve güvenirliğine yönelik uzman görüşü alınmış pilot uygulamaya yer verilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler, SPSS programı ile analiz edilmiştir. Veriler betimsel olarak frekans ve yüzdeler ile değerlendirilmiş, ki kare ile test edilmiştir. Araştırma sonucunda, annelerin çoğunun, tuvalet eğitimine başlama yaşı, nedeni, yöntemi, eğitim sürecinde çocuğun ısrarla altını ıslattığında ve eğitim sürecinde gece yapılması gerekenler konusunda istatistiksel olarak anlamlı fark yaratacak düzeyde bilgiye sahip oldukları saptanmıştır. Ancak çocuğun altını ıslatma ve altına gaitasını yapmanın sorun olduğu yaşları bilme konularında annelerin çoğunluğunun yanlış bilgiye sahip olduğu bulunmuştur. Annelerin çoğunun, tuvalet eğitimine başlama yaşı, yöntemi, eğitim sürecinde çocuğun altını gündüz ve gece bağlama konusunda istatistiksel olarak anlamlı fark yaratacak düzeyde doğru uygulamalarda bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca annelerin çocuklarının eğitimi tamamlama süresinin de çoğunlukla uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: tuvalet eğitimi, okul öncesi dönem, tuvalet eğitimi uygulamaları.