Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Rasim TARAKÇI
Danışman: İhsan Kalenderoğlu
Özet:
Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin öyküleyici metin yazma becerilerinin ne düzeyde olduğunu ve çeşitli değişkenlerin öğrencilerin öyküleyici yazma becerilerine etkisi olup olmadığını ortaya koymaktır. Nicel bir çalışma olan araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan ortaokulların 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Evreni daha iyi temsil edeceği fikriyle örneklem, Ankara ilinin farklı merkez ilçelerinde yer alan ortaokullardan tabakalı örnekleme yoluyla seçilmiştir. Örneklem grubunu Ankara’nın merkez ilçeleri olan Keçiören, Yenimahalle, Mamak, Altındağ, Çankaya ve Sincan ilçelerinde yer alan altı ortaokulun 5, 6, 7 ve 8. sınıflarında öğrenimine devam eden öğrenciler oluşturmaktadır. Her okulda her sınıf düzeyinden bir sınıf tesadüfi yöntemle örnekleme dâhil edilmiştir. Araştırmaya 166’sı beşinci sınıf, 160’ı altıncı sınıf, 148’i yedinci sınıf ve 146’sı sekizinci sınıf olmak üzere toplam 620 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın verileri, katılımcıların yazdıkları öyküleyici metinler üzerinden elde edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen dereceli puanlama anahtarı ile birlikte öyküleyici metin yazma konuları ve kişisel bilgiler formu kullanılmıştır. Dereceli puanlama anahtarı beş bölümden (boyuttan) oluşmaktadır. Bunlar “yazı ve sayfa düzeni”, “yazım ve noktalama”, “öyküleyici metin unsurları”, “öyküleyici metin bölümleri” ve “yazılı anlatım unsurları”dır. Ayrıca bu beş boyut, bulgularda daha ayrıntılı verilere ulaşabilmek amacıyla on yedi alt bölümden (alt boyuttan) oluşmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde kategori analizi kullanılmıştır. Dereceli puanlama anahtarının alt boyutlarını oluşturan on yedi bölüm değerlendirme kategorilerini oluşturmaktadır. Ayrıca alt problemler doğrultusunda verilerin analizinde normal dağılım varsayımı karşılanamadığı için parametrik testler yerine non-parametrik testler olan Mann Whitney U test ve Kruskal Vallis testi kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularından hareketle şu sonuçlara ulaşılmıştır: Öyküleyici metinler “yazı ve sayfa düzeni” açısından değerlendirildiğinde öğrencilerin kenar boşlukları oluşturma, satır ve paragraflar arası boşluklar oluşturma açılarından istenilen düzeye ulaşamadıkları ancak okunaklı yazma konusunda katılımcıların dörtte üçünün “iyi” ve “çok iyi” düzeylerinde oldukları tespit edilmiştir. Öğrenciler “yazım ve noktalama” konusunda sorunlar yaşamaktadır. Araştırmaya katılanların %65’i öyküleyici metninde 10 ve üzeri yazım hatası, %60’ı 10 ve üzeri noktalama hatası yaparak “geliştirilmeli” düzeyinde yer almıştır. Bu durum ortaokul öğrencilerinin yarıdan fazlasının yazım ve noktalama konusunda ciddi sorunlar yaşadığını göstermektedir. Öyküleyici metinler “öyküleyici metin unsurları” açısından değerlendirildiğinde, araştırmaya katılanların “kişiler”, “mekân”, “zaman” ve “olay örgüsü” alt boyutlarında “geliştirilmeli” ve “orta” düzeylerinde biriktikleri ve öyküleyici metin unsurlarını oluşturma konusunda istenilen düzeye ulaşamadıkları görülmüştür. Öğrencilerin metinlerinde öyküleyici metin unsurları ile ilgili en sık karşılaşılan sorunlar kişileri okuyucuya tanıtmama, kişiler ile ilgili okuyucuya bilgi vermeme, kişileri betimlememe, mekânı belirtmeme ve mekânla ilgili betimleme yapmama, zamanı metnin türüne uygun olarak kullanamama, belirsiz zaman ifadeleri kullanma, olay örgüsü oluşturamama veya oluştursa bile olayları birbirine tutarlı bir şekilde bağlayamama gibi sorunlardır. Öyküleyici metinler “öyküleyici metin bölümleri” açısından değerlendirildiğinde, başlık alt boyutunda araştırmaya katılanların büyük bölümünün “iyi” ve “çok iyi” düzeylerinde yer aldığı tespit edilmiştir. Öğrenciler genellikle metnin konusuna uygun bir başlık oluşturabilmiştir. “Serim”, “düğüm” ve “çözüm” bölümlerinde ise araştırmaya katılanların dörtte üçünün “geliştirilmeli” ve “orta” düzeylerinde biriktiği tespit edilmiştir. Katılımcıların serim bölümünde bir problem çerçevesi oluşturamama veya yüzeysel bir problem çerçevesi oluşturma, düğüm bölümünde çözülmesi gereken probleme yer vermeme veya problem çözme girişimlerine yer vermeme, çözüm bölümünde problemi çözüme kavuşturmama veya problemi yüzeysel bir şekilde çözüme kavuşturma gibi sorunlar yaşadıkları görülmüştür. Öğrencilerin “yazılı anlatım unsurları” açısından da istenilen düzeye ulaşamadıkları; kelime, cümle, paragraf ve metin düzeylerinde çeşitli sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada cinsiyet, sınıf düzeyi, sosyoekonomik düzey ve kitap okuma düzeyine göre katılımcıların öyküleyici yazma becerisi puanı arasında anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın bulguları doğrultusunda öğretmenlere, Türkçe ders kitaplarının yazarlarına, araştırmacılara, öğrencilere ve velilere birtakım önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler : Öyküleyici yazma, Öyküleyici metin, Yazma becerisi