Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Olkar Abdulmajed
Danışman: Kayhan Çağlar
Özet:
Bazı bakterilerin yüzeyinde insan ve diğer memeli organizmalardaki antikorlara ve bazı proteinlere bağlanma
özelliğine sahip olan protein yapısında moleküller bulunmaktadır. Şu ana kadar bu moleküller az sayıdaki
bakteri türünde saptanmıştır. Stafilokoklardaki protein A molekülü, streptokoklardaki protein G molekülü ve
peptostreptokoklardaki L proteini bu moleküllere örnektir. Bu proteinlerin farklı organizmalardaki ve
insanlardaki antikor sınıf ve alt sınıflarını bağlama özellikleri, eğilimleri, güçleri ve antikorları bağladıkları
bölgeler farklılık göstermektedir. Antikor bağlayan proteinlerin bu özelliklerinden faydalanılarak bu
moleküller biyoteknoloji alanında monoklonal antikorların elde edilmesinde ve özelliklerinin incelenmesinde
kullanılmaktadır. Bu çalışmada, mikroorganizmaların yüzeyinde bulunan immunoglobulin bağlayan
proteinlerin saptanmasına yönelik orijinal ve pratik bir tarama testinin geliştirilmesi amaçlandı. Son yıllarda
insanlarda monoklonal antikorların ilaç olarak sık bir şekilde kullanılmasına bağlı olarak, bu ilaçların vücuttaki
metabolizmasını belirlemek için ilaç-anti ilaç ELISA sistemleri (idiyotipik-anti idiyotipik antikor ELISA
sistemleri) tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Bizde çalışmamızda yöntem olarak, immunoglobulin
bağlayan protein taşıyan mikroorganizmaları saptamak için, bu amaca yönelik şimdiye kadar literatürde
tanımlananlardan farklı “anti-idiopatik antikor (AİA) tabanlı” bir ELISA ölçüm sistemi geliştirdik.
Çalışmamızdaki test antikoru, anti-idiotipik antikor tabanlı ölçüm sistemindeki idiotipik antikordur. Test
antikoru olarak kullanılan bu idiotipik antikor, rekombinant insan immunoglobulin G1 kappa (IgG1)
yapısında ve Tocilizumab (Actemra®) isimli tedavi amaçlı kullanılmakta olan bir ilaçtır. Bu amaçla ELISA plakları
anti-idiotipik antikor (anti-Tocilizumab) ile kaplandı. Çalışmamızda mikrobiyoloji laboratuvarına gönderilen
çeşitli klinik örneklerden izole edilmiş ve tiplendirilmiş olan çeşitli bakteri ve mantar izolatları kullanıldı.
Mikroorganizmalar çalışma gününe kadar -30oC’de saklandı. Çalışma günü mikroorganizmaların
canlandırılmasını takiben, besiyerinden alınan mikroorganizma, içinde sabit miktarda test antikoru bulunan
solüsyona aktarıldı ve kısa bir inkübasyon sonrası santrifüj edilerek üst sıvıda kalan test antikorunun miktarı
“anti-idiopatik antikor tabanlı ELISA” ile ölçüldü. ELISA kuyucuklarına eklenen örnek içerisinde eğer özgül
olduğu idiotipik antikor (test antikoru) var ise, zemindeki anti-idiotipik antikor bunu spesifik olarak
bağlayacaktır. Bu bağlama ortamdaki test antikor miktarı ile doğru orantılı olacak ve bağlanmış olanlar yıkama
işlemi ile ortamdan uzaklaşmayacaktır. Zemindeki anti-idiopatik antikor aracılığı ile bağlanmış olan test
antikoru, ortama eklenen enzim ile işaretli anti-idiopatik antikor’a da bağlanacaktır; çünkü test antikorumuz
insan IgG1 olup, spesifik bağlanmadan sorumlu özdeş iki adet Fab ucu bulunmaktadır. Dolayısıyla, ortamda
test antikoru var ise miktarıyla orantılı olarak köprü bağlanması yapacak, o ölçüde renklenmeye neden olacak
ve nicel (kantitatif) bir ölçüm sistemi oluşturacaktır. Bu çalışma sonunda, mikroorganizmalarda antikor
bağlayan proteinlerin varlığını göstermek için orijinal, hızlı ve pratik bir yöntem geliştirildi.
Anahtar Kelimeler : Antikor bağlayan proteinler, ELISA, terapötik antikor