Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Nilay YILDIRIM
Danışman: Nevriye Yazçayır
Özet:
Bu araştırmada yenilenen öğretmenlik meslek bilgisi (ÖMB) öğretim programlarındaki değişiklerin neler olduğunun belirlenmesi ve öğretmen yetiştirme programının ve programın hedef, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme-değerlendirme boyutlarının bilimsel program geliştirme sürecine uygun olarak geliştirilip geliştirilmediğinin öğretim elemanı görüşlerine göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın modeli betimseldir aynı zamanda nitel yöntem ile tasarlanmıştır. Nitel araştırma deseninde olgubilim çalışması olarak yürütülen araştırmada ölçüt örnekleme modeli kullanılmıştır. Ölçüt örnekleme ile üç eğitim fakültesinde yer alan dört anabilim dalındaki öğretim elemanlarına ulaşılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu oluşturan öğretim elemanları Eğitim Programları ve Öğretimi, Eğitim Yönetimi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Psikolojik Danışma ve Rehberlik bilim dallarında görevlerini sürdüren akademisyenlerden oluşmaktadır. Ayrıca Yüksek Öğretim Kurulu’nun resmi internet sayfasında bulunan öğretmen yetiştirme programları da araştırmanın veri kaynağını oluşturmaktadır. Araştırmanın veri toplama aşamasında dokümanlar ve görüşmelerden yararlanılmıştır. Doküman incelemesi aşamasında veriler betimsel analiz ve görüşmeler ise içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Dokümanların analizinde araştırmacı tarafından hazırlanan doküman analiz formu kullanılmıştır. Görüşmelerde ise araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak; öğretmenlik meslek bilgisi programında yapılan güncellemelerin genel olarak eğitim niteliğini istenilen düzeyde artırmadığı ve öğretmenlik yeterliklerinin yeterince kazandırılamadığı tespit edilmiştir. 2018 programındaki ÖMB oran artışı uygun bulunmakla birlikte, ders sayısı artışı ile yapıldığından öğrenme-öğretme sürecine herhangi bir olumlu katkısı olmamıştır. Öğretmenlik uygulamaları ve üniversite-okul iş birliği yetersiz bulunmuştur. Yürütülen program geliştirme sürecinin bilimsel program geliştirme aşamalarına uygun, şeffaf ve objektif yürütülmediği ve öğretmen yetiştirme programlarının eğitim fakülteleri tarafından hazırlanması gerektiği anlaşılmıştır. Bu genel sonuçların dışında bazı spesifik sonuçlarla da karşılaşılmıştır. Ders isimleri değişikliğinin, derslerdeki ön koşul ilişkilerinin, zorunlu ve seçmeli derslerin mesleki yeterliklerle ilişkili olmasının, yeni eklenen derslerin ve yatay-dikey kaynaşıklık ile ilgili olarak ÖMB ders içeriklerinin birbirleriyle ilişkilisinin uygun bulunması karşılaşılan olumlu sonuçlardır. Bununla birlikte, ders saati ve kredilerin yetersiz olması, uygulamaların yapılamaması, Program Geliştirme dersinin seçmeli ders olması ve seçmeli derslerin öğretim elemanı ve fiziksel koşullar yetersizliği ile açılamaması olumsuz sonuçlardan bazılarıdır. Eğitim programı ve boyutları açısından da bazı spesifik sonuçlara ulaşılmıştır. Bir çerçeve programın varlığına ihtiyaç duyulmakla birlikte, öğretim elemanlarının özerkliğinin sağlanması gerektiği ve bu kapsamda programın yoğun ve detaylı olmasına gerek olmadığı saptanmıştır. ÖMB derslerinin amaçlarına genellikle yeterince ulaşılamadığı, bilişsel alan basamaklarından sadece bilgi ve kavrama düzeyinde ulaşılabildiği, duyuşsal alan yeterliklerinin ise kazandırılamadığı saptanmıştır. Kuramsal anlamda içeriğin yeterli olduğu ancak uygulama içeriklerinin yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Öğrenme-öğretme süreci ÖMB yeterliklerini kazandırmaya uygun bulunmamıştır. Ulaşılan sonuçlar gelecek çalışmalara yön vermesi bakımından bu çalışmayı önemli kılmaktadır. Program geliştirme sürecinde önce yeterlik ve hedeflerin belirlenmesi, program geliştirme çalışmalarının planlı bir biçimde yürütülmesi, programların paydaşlardan gelen taleple güncellenmesi, sürecin şeffaf olması, gerekli komisyonların kurulması tüm bunların sonucu olarak ise programların bilimsel program geliştirme sürecine uygun olarak geliştirilmesi önerilmiştir. Program boyutlarına ilişkin çerçeve program olması, hedef ve içerik boyutunun bulunması önerilmektedir. Ayrıca ders/uygulama sürelerinin artırılması gerekli görülmektedir. Öğretmen merkezli öğretim ve kuramsal ders işlenişi azaltılmalı bunun yerine uygulamalı ders süreci tasarımlarıyla dersler uygulamalı olarak yürütülmeli ve öğrencilerin süreçte aktif olmasını sağlayacak öğrenci merkezli öğretim sağlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler : Eğitim programı, program geliştirme, program geliştirme süreci, program değerlendirme, öğretmenlik meslek bilgisi öğretim programı, program boyutları.