Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HATİCE SERVER KESDİ
Danışman: SERKAN GÜNEŞ
Özet:Soğuk savaş döneminin politik gündemi ile teknolojik altyapının yaygınlaştırılması çalışmalarının kesişiminde demokrasi talebiyle ortaya çıkan katılımcı tasarım yaklaşımı kullanıcıların ve diğer paydaşların tasarım süreçlerinde aktif olarak rol aldıkları bir tasarım yaklaşımıdır. Birçok farklı alanda olduğu gibi tasarım araştırmaları alanında da sıkça kullanılmaktadır. Bu anlamda yaygın kullanıma sahip bu yaklaşımın sunduğu fırsatlara, katkılarına veya gelişimine dair değerlendirme çalışmaları literatürde oldukça azdır. Varolan değerlendirme çalışmaları da dar kapsamlı ve açık olmaması bakımından eleştirilmektedir. Bu eleştirilerden yola çıkarak bu araştırmada tasarım araştırmalarında katılımcı tasarım yaklaşımının sistematik bir şekilde bütünsel bir yaklaşımla değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda üç basamaklı bir metodoloji kurgulanmıştır. İlk olarak bütünsel bir değerlendirmenin nasıl yapılacağına dair literatür araştırması gerçekleştirilmiş, değerlendirme çerçevesinin perspektifi güçlendirme olarak belirlenmiştir. Daha sonra bu olgunun tasarım araştırmalarında nasıl ele alındığını ortaya koymak için doküman analizi ve uzman görüşmeleri aracılığı ile toplanan 54 proje nitel içerik analizine tabi tutulmuş sonuçta iki farklı değerlendirme çerçevesi ortaya konulmuştur. Doğrudan güçlendirme ve dolaylı güçlendirme olarak adlandırılan bu çerçeveler ve alt başlıkları açıklanmış sonrasında birbirleri ile karşılaştırılarak aralarındaki benzerlik ve farklar bunların nedenleri ve sonuçları tartışılmıştır. Bütün katmanlar arası ilişkide temel oluşturan güçlendirme odağında sistematik bir şekilde ortaya konulan bu değerlendirme çerçeveleri ile farklı perspektiflerdeki uygulamaların değerlendirilmesi mümkün kılınmıştır. Ayrıca tasarım araştırmalarında kullanılan katılımcı tasarımda güçlendirme süreçleri ve sonuçları açıklanmıştır. Böylelikle güçlendirme ve tasarım araştırmaları literatürleri arasında bir kesişim kümesi oluşturularak katılımcı tasarıma dair farklı sorgulamaların yolu açılmıştır