Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: İlayda Kübra MENTEŞE
Danışman: Nihat Eroğlu
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Tez kapsamında, Batı Karadeniz alt havzasında bulunan Kastamonu Ezine Çayı ve kollarının Bozkurt ilçe merkezinden geçen bölümünde taşkın analizi çalışılmıştır.Çalışmanın ilk adımında, ArcGIS kullanılarak, hidrolojik hesaplarda altlık olarak kullanılmak üzere havza alanı, akarsu kol boyları (L,Lc), harmonik eğim parametreleri belirlenmiştir. Belirlenen havza parametreleri yardımıyla, literatürde bulunan taşkın debisi hesaplama yöntemleri arasından DSİ Sentetik, Snyder, Mockus ve Rasyonel metodu seçilmiş ve 2, 5, 10, 25, 50, 100, 500 ve 1000 yıl tekerrürlü debilerin bulunması için hidrolojik hesaplar gerçekleştirilmiştir. Ezine Çayı ve yan kolu olan Maraz Çayı’nda DSİ sentetik yöntemi ile taşkın debileri hesaplanırken, Bozkurt ilçe merkezinin içinden geçen kuru dere yan kolunda Rasyonel yöntemin kullanılması uygun bulunmuştur. Hesaplar yapılırken önemli bir nokta olan CORINE arazi kullanımı sınıflandırması, havza akış katsayısı ve eğri numaralarının tespitinde kullanılmıştır. Hidroloji hesapları sonucunda Ezine Çayı ana kolunda, proje debisi olarak da nitelendirilebilecek olan 500 yıl tekerrürlü taşkın debisi 1575,06 m3/s bulunmuştur. Hesaplanan debilerle taşkın analizi yapılabilmesi amacıyla HEC-RAS programında kullanılacak olan arazi yüzey modeli oluşturulmuştur. Modelin programa aktarılmasından sonra, hidrolik hesapların gerçekleştirileceği geometri düzenlemeleri ve sınır koşulları tanıtılmıştır. Ezine Çayı ve kollarının taşıma kapasitelerinin belirlenmesi için öncelikle HEC-RAS 1D analizler 3 farklı senaryo ile çalışılmıştır. Bu senaryolar; köprülü, köprüsüz ve sorunlu köprülerin kaldırılması durumları incelenerek gerçekleştirilmiştir. Taşkın yayılım alanlarının tespit edilmesi amacıyla ise HEC-RAS 2D analizler farklı durumlar değerlendirilerek çalışılmıştır. Analiz sonuçları kapsamlı bir şekilde kıyaslanarak mevcut durum tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur. Modellemelerin sonucunda akarsu üzerinde inşa edilen köprülerin akımı engellediği ve kesit yetersizliğine sebep olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, Bozkurt ilçe merkezinde bulunan kanal kapasitesinin yetersiz olduğu ve tasarım kriterleri göz önünde bulundurularak tekrar tasarlanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Ezine Çayı, hidroloji, HEC-RAS, 1D ve 2D Modelleme, ArcGIS,
taşkın