Omurgalı hayvanlar sistematiği laboratuvar dersi için üretilen plastinasyon örneklerinin eğitim materyali olarak değerlendirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GAMZE ERDOĞAN

Danışman: SEMRA MİRİCİ

Özet:

Plastinasyon, anatomik örnekler üzerinde yapılan çeşitli işlemlerle örneklerin dış görünüşünden ve yapısından bir şey kaybetmeden uzun seneler boyunca muhafaza edilmesine olanak sağlayan preparat hazırlama yöntemidir. Temel olarak kullanılan üç çeşit plastinasyon tekniği vardır. Bu tekniklerden birisi olan silikon plastinasyonu diğerlerine oranla daha kolay, örneklerin rengini koruyan ve örneklerin parçalara ayrılmadan plastine edilmesine imkan veren bir tekniktir. Üniversitelerin Biyoloji ve Fen eğitimi laboratuvarlarında örneklerin muhafazası için en çok tercih edilen kimyasallardan birisi formaldehittir. Formaldehit oldukça zehirli ve tahriş edici bir kimyasal olup öğrenme ortamlarında çeşitli zorlukların yaşanmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada anatomik örneklerin muhafaza edilmesi ve öğrencilerin sağlığa zararı olmayan eğitim materyalleri ile çalışmasını sağlamak için formaldehite alternatif bir yöntem olan plastinasyon yöntemi ile eğitim materyali hazırlanması amaçlanmıştır. Bu amaca uygun olarak seçilen balık örnekleri silikon plastinasyonu ile örneklerin hazırlanması, dehidrasyon, yağdan arındırma, emdirme ve sertleştirme basamaklarından geçirilerek eğitim materyali haline getirilmiştir. Plastinasyon yöntemi ile hazırlanan plastinat balık örnekleri Ankara’da bulunan bir eğitim fakültesinin biyoloji eğitimi alan uzmanları tarafından incelenmiştir. Alan uzmanlarının materyal hakkındaki görüşleri nitel veri toplama araçlarından yarı yapılandırılmış görüşme soruları ile değerlendirilmiştir. Alan uzmanları plastinat örneklerinin sistematikte kullanılan morfolojik özelikleri üzerinde barındırdığını, yıpranmadan uzun yıllar kullanılabileceğini, materyallerin orijinal örneklere çok yakın olduğunu ve sağlık açısından önemli derecede risk taşımadığını, ilgili derslerde eğitim materyali olarak kullanıma uygun örnekler elde edildiğini bildirmişlerdir.