Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: KORHAN AKBAŞ
Danışman: RAHMİ ÜNAL
Özet:Bu çalışmada, havacılık sektöründe kullanılan ekstrüzyon ürünlerinin kademelendirme yöntemiyle şekillendirilmesi esnasında oluşan mekanik hasarların (çatlak, buruşma, yanlış form) ve geri yaylanma oranlarının sıcaklık, boy/derinlik (L/D) oranı, basınç değerlerine göre değişimi incelenmiştir. Üretilen ürün kalitesinin artırılması, üretimde hurda oranının ve üretim maliyetinin düşürülmesi amaçlanmıştır. Kademelendirme (Joggle) işlemini etkileyen parametrelerin belirlenebilmesi için basınç sıcaklık, L/D oranı gibi paremetreler kontrollü olarak değiştirilerek çıkan ürüne etkileri sayısal ve deneysel olarak incelenmiştir. Havacılık sektöründe kiriş (stringer) isimli parçalar için AL7075 T6 alüminyum alaşımları test malzemesi olarak seçilmiştir. AL7075 T6 alüminyum alaşımı için mekanik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla çekme testleri yapılarak gerilme-gerinim diyagramları elde edilmiş, sertlik testi ve malzeme kompozisyon analizi yapılmıştır. L/D oranına göre kademelendirme işleminin incelenebilmesi için havacılık sektöründe kiriş (stringer) imalatında kullanılan 3 farklı L/D oranı seçilmiştir. Normal ve sıcak kademelendirme işlemine göre değişiminin incelenebilmesi için 20ºC, 135ºC ve 177ºC olmak üzere 3 farklı sıcaklık kullanılmıştır. Bu kapsamda 3 farklı sıcaklık, 2 farklı basınç, 3 farklı L/D oranı olmak üzere 18 farklı durum ortaya çıkmıştır. Her durum için sadece tek parametre değişken olarak alınmış 18 farklı sayısal analiz yapılmıştır. Sayısal analiz sonuçlarına göre 2 farklı L/D oranı, 2 farklı sıcaklık, 2 farklı basınç belirlenmiş ve oluşan 8 farklı durum için deneyler 10 tekrarlı olarak gerçekleştirilmiştir. Isıtma süresi sabit ve 10 dakika olarak belirlenmiştir. 80 deney sonucunda malzeme kalitesi incelenerek hangi parametrenin ürünü nasıl etkilediği tahribatsız muayene ve CMM ölçüm cihazı kullanılarak incelenmiştir. Hasar oluşumu ve geri yaylanma değerlerine göre sonuçların değerlendirilmesiyle 135ºC, 177 ºC sıcaklık ve L/D oranı 3 ya da 5 şartlarının kademelendirme işlemi için daha uygun olduğu belirlenmiştir.