Kök değerlere ilişkin sosyal bilgiler öğretmen adaylarının algıları: Nitel bir araştırma


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SİNEM ÇENGEL

Danışman: Bahadır Kılcan

Özet:

Bu araştırmada, 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan kök değerleri (adalet, sabır, saygı sevgi, sorumluluk, dostluk, dürüstlük, öz denetim, yardımseverlik ve vatanseverlik) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının nasıl algıladıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; öğretmen adaylarının kök değerlere ilişkin geliştirdikleri metaforlar, çizdikleri resim/karikatürler ve kök değerlere yönelik öğretmen adayları ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler incelenmiştir. Nitel araştırma yönteminde tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmada kök değerlere yönelik mecazlar yoluyla veri toplama, yarı yapılandırılmış görüşme ve doküman analizi birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örneklem yoluyla belirlenen 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Gazi Üniversitesinde eğitim gören 170 sosyal bilgiler eğitimi lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; sınıf farkı gözetilmeksizin öğretmen adaylarının çoğunun kök değerleri olmazsa olmaz unsur, temel oluşturan ve eksikliğinde olumsuzluk oluşturan olarak algıladıkları görülmektedir. Bunun yanı sıra öğretmen adaylarının tamamına yakınının kök değerleri olumlu düzeyde algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Olmazsa olmaz unsur kategorisindeki öğretmen adaylarının sınıf düzeyi yükseldikçe temsil sayısının azaldığı görülmektedir. Görüşme yapılan on öğretmen adayının kök değerlere ilişkin bilgilerinin eksik olduğu ifadelerinden tespit edilmiştir. Kök değerleri tahmin yoluyla ifade eden görüşmeciler genel değerler olarak ifade ederek kök değerlerin gerekli olduğu görüşünü ortaya koymuştur. Kök değerlerin nasıl kazandırılacağına ilişkin çoğunluk etkinlik ve edebi türler ile kazandırılacağı şeklinde

görüş belirtmiştir. Kök değerlerin aynı zamanda bizi biz yaparak vatana hayırlı bireyler olmayı, insanlar arası iletişimi, devamlılığı ve huzur ortamını oluşturduğunu belirterek kök değerlere yönelik olumlu düzeyde görüş dile getirmişlerdir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak kök değer konusunun farklı şekillerde ele alınmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler Eğitimi, Kök Değerler, Metafor