Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BETÜL AKYÜREK TAY
Danışman: Mehmet Ali Çakmak
Özet:
Sosyal bilgiler dersi öğretim programları yapılandırmacı anlayış temele alınarak
hazırlanmaktadır. Bundan dolayı sosyal bilgiler dersinde aktif öğrenme yöntemleri işe
koşulmaktadır. Bu derste kullanılan aktif öğrenme yöntemlerinden biri de örnek olay
yöntemidir. Örnek olay yöntemi türlerinden biri olan görsel örnek olay yönteminde olaylar,
karikatürler ya da resimler yoluyla öğrencilere sunulmaktadır. Bu çalışmada görsel örnek
olay yöntemi bant karikatürleri ile desenlenmiş yani örnek olay yöntemindeki olaylar bant
karikatürleri ile öğrencilere sunulmuştur. Bant karikatürleri bir olayın baştan sona seri bir
şekilde karikatürler yoluyla çizilerek belirli karakterlerin ve olayın geçtiği yerlerin
betimlendiği karikatür türü olarak tanımlanabilir. Bir mizah ögesi olan karikatürlerin
eğitimde kullanımının çeşitli yararları olduğu bilinmektedir. Bant karikatürlerinin örnek
olaylarda kullanımının sosyal bilgiler eğitiminde benzer faydaları ortaya çıkarması
beklenebilir. Sosyal bilgiler bir ders olarak normal gelişim gösteren öğrenciler için
ilköğretim 4. sınıftan 7. sınıfa kadar yer alırken özel (üstün) yetenekli öğrenciler için Bilim
ve Sanat Merkezi (BİLSEM), destek ve bireysel yetenekleri fark ettirme programlarında
yer almaktadır.
vii
Bant karikatürleriyle desenlenmiş örnek olay yönteminin özel (üstün) yetenekli ve normal
gelişim gösteren öğrencilerde kullanımının sosyal bilgiler dersinde başarıya, kalıcılığa ve
yaratıcı düşünme becerisine etkisinin araştırıldığı bu çalışmada hem gerçek deneysel hem
de yarı deneysel desen kullanılmıştır.
Bu çalışmada ikisi deney ve biri kontrol grubu olmak üzere üç grupla çalışma
yürütüldüğünden çok aşamalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Buna bağlı olarak
araştırmada kolay ulaşılabilir örnekleme, amaçlı örnekleme ve basit seçkisiz örnekleme
yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın verileri; araştırmacı tarafından geliştirilen sosyal
bilgiler başarı testi ve Whetton ve Cameron (2002) tarafından geliştirilen ve Aksoy (2004)
tarafından Türkçeye uyarlanan “yaratıcı düşünme becerisi ölçeği” ile elde edilmiştir.
Verilerin analizinde SPSS 22 istatistik programı kullanılmış, madde güçlük indisi, madde
ayırt edicilik indisi, madde toplam korelasyonu, Alfa güvenirlik katsayısı, aritmetik
ortalama, standart sapma, standart hata, düzeltilmiş p değerleri, Shapiro-Wilk testi, Paired
Samples T testi, Wilcoxon İşaretli Sıralar testi, One Way ANOVA testi, Kruskal Wallis H
testi, Dunn’s ikili çiftler testi, Scheffe testi, Levene testi, Welch testi ve Dunnett C testi
puanları hesaplanmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar kısaca söyledir:
Bant karikatürleriyle desenlenmiş örnek olay yöntemiyle öğrenim gören her iki deney
grubunun [özel (üstün) yetenekli öğrencilerden oluşan (deney-1) ve normal gelişim
gösteren öğrencilerden oluşan (deney-2)], klasik örnek olay yöntemiyle öğrenim gören
normal gelişim gösteren öğrencilerinden oluşan (kontrol) gruba göre hem sosyal bilgiler
dersi akademik başarı düzeylerinin hem de erişi puanlarının anlamlı düzeyde yüksek
olduğu tespit edilmiştir. Deney gruplarının ve kontrol grubunun ön test-son test puanları
farkına göre bakıldığında örnek olay yönteminin hem bant karikatürleriyle desenlenerek
kullanımının hem de klasik olarak kullanımının öğrencilerin sosyal bilgiler dersi başarı
düzeylerini artırdığı görülmüştür. Bant karikatürleriyle öğrenim gören öğrencilerin sosyal
bilgiler dersinde edindikleri bilgilerin kalıcılık düzeyi klasik örnek olay yöntemi ile
öğrenim gören öğrencilere göre anlamlı düzeyde yüksektir. Bant karikatürleriyle öğrenim
gören öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki yaratıcı düşünme beceri düzeyleri klasik örnek
olay yöntemi ile öğrenim gören öğrencilere göre anlamlı düzeyde yüksektir.
Genel olarak ele alındığında; bant karikatürleriyle desenlenmiş örnek olay yönteminin özel
(üstün) yetenekli ve normal gelişim gösteren öğrencilerde kullanımının sosyal bilgiler dersi
akademik başarı düzeyini artırdığı, bilgilerin kalıcılığını sağladığı ve yaratıcı düşünme
becerilerinin geliştirilmesine yardımcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuca bağlı
olarak hem sosyal bilgiler hem de sınıf öğretmenlerine bant karikatürlerini kullanmaları
önerilebilir.
Anahtar Kelimeler : Bant karikatürleri, örnek olay yöntemi, sosyal bilgiler dersi,
akademik başarı, kalıcılık, yaratıcı düşünme becerisi