Çocuk kitaplarında engelliler ve sorunlarının incelenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TEMEL EĞİTİM ANA BİLİM DALI, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MERVE EKİCİ

Danışman: İhsan Seyit Ertem

Özet:

Bu çalışmada, ilkokul düzeyi çocuk kitaplarında yer verilen engellilerin; engel türleri, günlük hayatta karşılaştıkları sorunlar, sorun çözme biçimleri, çocuk kitaplarının içerik özellikleri (dil ve anlatım, karakterler, kurgu/olay örgüsü, zaman-mekan, tema, planlama) ve yazarın bakış açısı kapsamında nasıl temsil edildiğini ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma materyalini, kitabevlerinin ve dijital ortamların taranması sonucu, engelli karakteri yapısında bulunduran, ilkokul düzeyine hitap eden 26 çocuk kitabı oluşturmaktadır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesiyle toplanan veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Seçilen çocuk kitapları uzman görüşleri doğrultusunda geliştirilen “kitap inceleme formu” ile ayrıntılı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda, çocuk kitaplarında en sık rastlanan engel türünün ortopedik yetersizlik ve süreğen hastalık olduğu görülmüştür. Engelli karakterlerin en sık karşılaştıkları sorunlar arasında muhtaç olma, ulaşım ve iletişim sorunları yer almaktadır. Bir diğer sonuç ise; engelli karakterlerin, sorunlarını uzman desteğiyle çözmeleridir. Engelli karakterlerin içsel motivasyonları ve kendini kabul etmeleri, morallerinin yüksek olması sorunları daha kolay çözmelerini desteklemektedir. Çoğunlukla dilin olumsuz kullanımı, toplum tarafından kabul edilebilecek karakterlere yer verilmesi, engelli karakterlere ait umut duygusu, olumlu aile ilişkileri, olayın mutlu sonlandırılması araştırmanın içerik özellikleriyle ilgili dikkat çeken sonuçlarındandır. İncelenen kitapların tamamında yazar otoriter bir dil kullanmamış, düşünce ve olaylar belli bir düzen içerisinde sistematik olarak okuyuculara aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler : Çocuk Edebiyatı, Çocuk Kitapları, Engelli, Engelli Sorunları