Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Öğrenci: BETÜL KERAY DİNÇEL
Danışman: KEMALETTİN DENİZ
Özet:Eğitimin temel parçalarından biri ölçme ve değerlendirmedir. Ölçme ve değerlendirme eğitim sürecinin her aşamasında kullanılmaktadır. 2006 Programıyla birlikte Türkçe eğitimi alanında ölçme ve değerlendirmeye yönelik çalışmaların arttığı görülmektedir. Bunlar arasında ölçme ve değerlendirmeyi becerilere indirgeyen araştırmalar yok denecek kadar azdır. Alanyazındaki bu açığa katkı sağlaması amacıyla Türkçe öğretmenlerinin anlama becerilerinde ölçme ve değerlendirmeye yönelik görüşlerini inceleme yoluna gidilmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı; Türkçe öğretmenlerinin Türkçe eğitiminin ölçme ve değerlendirmesine, okuma becerisinin ölçme ve değerlendirmesine, dinleme/izleme becerisinin ölçme ve değerlendirmesine ilişkin görüşlerini belirlemektir. Araştırma nitel bir çalışmadır. Derinlemesine bilgiler elde edebilmek amacıyla veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışma grubu olarak ön uygulamada 5, ana uygulamada 50 öğretmenden görüş alınmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi seçilerek öğretmenlerin cinsiyet, mezun olunan lisans türü, eğitim düzeyi, görev süresi, görev yapılan iller gibi demografik özelliklerinin çeşitlilik göstermesine dikkat edilmiştir. Görüşme formunda birinci alt probleme yönelik 5, ikinci alt probleme yönelik 9, üçüncü alt probleme yönelik 9, toplamda 23 soru yer almaktadır. Görüşme sırasında öğretmenlerin büyük kısmının izinleri doğrultusunda ses kaydı alınmış ve görüşmeler yazıya geçirilmiştir. 234 sayfalık ham veri elde edilmiştir. Nitel veri analiz yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılarak veriler incelenmiştir. Türkçe eğitiminin ölçme ve değerlendirmesi boyutuna ilişkin bulgularda öğretmenlerin çoğunun ölçme ve değerlendirme kavramlarını bilmedikleri, ölçme ve değerlendirmeyi ağırlıklı olarak sürecin sonunda kullandıkları, TEOG'a yönelik genellikle olumsuz görüş bildirdikleri, Türkçe Dersi Öğretim Programı ve kitaplardaki ölçme ve değerlendirme araçlarını çoğunun kullanmadığı, öğrenme alanlarına göre ayrı ayrı puanlama yapmadıkları ortaya çıkmıştır. Okuma becerisinin ölçme ve değerlendirmesi boyutuna ilişkin bulgularda öğretmenlerin çoğu, okuma becerisine yönelik ölçme aracı hazırladığını ve hazırlarken sınıfın düzeyine dikkat ettiklerini, okuma becerisinin ölçümünde açık uçlu ve kısa cevaplı soruları kullandıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin öğretmen kılavuz kitabı ve çalışma kitabındaki okuma becerisine yönelik ölçme ve değerlendirme uygulamaları ile okuma kazanımlarıyla birebir eşleştirilmiş ölçme araçlarına ilişkin görüşleri genellikle olumsuzdur. Okuma becerisinin ölçme ve değerlendirmesi açısından öğretmen yeterliklerine ilişkin olarak ise bir öğretmenin öğrencilerine okuduğunu anlamaya yönelik değerlendirme soruları sorabilmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Okuma becerisinin ölçümünde karşılaştıkları sorunlar ise sınıfların kalabalık ve okuma güçlüğü olan öğrencilerin olmasıdır. Öğretmenler önerilerinde sınıf mevcudunun azaltılması ve metinlerin gözden geçirilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Okuma becerisi kazanımlarının ölçümüne ilişkin beşinci amacı ölçmenin mümkün olmadığını daha çok ikinci amacı ölçtüklerini ifade etmişlerdir. Dinleme/izleme becerisinin ölçme ve değerlendirmesi boyutuna ilişkin bulgularda öğretmenlerin çoğunun dinleme/izleme becerisine yönelik ölçme aracı hazırlamadığı, hazırlayanların metnin önemli yerlerinden soru sormaya dikkat ettikleri, dinleme/izleme becerisinin ölçümünde açık uçlu ve kısa cevaplı soruları kullandıkları görülmektedir. Öğretmenlerin öğretmen kılavuz kitabı ve çalışma kitabındaki dinleme/izleme becerisine yönelik ölçme ve değerlendirme uygulamaları ile dinleme/izleme kazanımlarıyla birebir eşleştirilmiş ölçme araçlarına ilişkin görüşleri genellikle olumsuzdur ve bunları kullanmadıklarını belirtmişlerdir. Dinleme/izleme becerisinin ölçme ve değerlendirmesi açısından öğretmen yeterliklerine ilişkin olarak öğretmenlerin öğrencilerin dinleyip dinlemediğini ölçebilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin dinleme/izleme becerisinin ölçümünde karşılaştıkları sorunlar ise sınıfların kalabalık olması, öğrencinin dinlerken ilgisinin dağılması, öğretmenlerin dinleme/izleme becerisini ölçememesi ve ölçümünün zaman almasıdır. Öğretmenler önerilerinde sınıf mevcudunun azaltılması, metinlerin değişmesi ve uygun bir dinleme/izleme ortamının sağlanması gerektiğini belirtmişlerdir. Okumada olduğu gibi dinleme/izleme becerisinde de kazanımların ölçümüne ilişkin beşinci amacı ölçmenin mümkün olmadığını, daha çok ikinci amacı ölçtüklerini ifade etmişlerdir. Ancak genel olarak verdikleri görüşlerde çoğu öğretmenin dinleme/izleme etkinliği yaptırmadığı ortaya çıkmıştır. Bulgular doğrultusunda şu öneriler ortaya çıkmaktadır: Anlama becerilerine yönelik sağlıklı bir ölçme ve değerlendirme yapılabilmesi için sınıf mevcutları azaltılabilir, ölçme araçları çeşitlendirilebilir, öğretmenlere ölçme ve değerlendirmeye yönelik eğitim verilebilir, kazanımlara ölçme ve değerlendirme açısından kriterler eklenebilir, okuma ve dinleme/izleme metinleri gözden geçirilebilir.