Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Çisem ERCÖMERT GÖRGÜN
Danışman: Serkan Güneş
Özet:
Personalar, ideal olarak kullanıcı araştırması vasıtasıyla oluşturulan, temsil edilen kullanıcıların hedefleri, tutum ve davranışları ile tanımlanan hayali karakterlerdir. Literatürde sıklıkla ele alınan, çok yönlü ve çok amaçlı bir yöntem görüntüsü çizen personanın tasarım alanındaki kökeni etkileşim tasarımına dayanmaktadır. Hedefe yönelik tasarım yaklaşımı kapsamında tanıtılmasından bu yana farklı birçok disiplinde birçok farklı yöntemle oluşturulup kullanılmaya başlamış ve giderek popülerlik kazanmıştır. Potansiyel kullanıcıları tanımlamak, tasarım sürecinde temsil etmek ve onlarla empati kurmak için kullanışlı bir araç olarak kabul edilen personanın endüstriyel tasarım disiplininde kullanımı ise muğlak olup literatürde yeterince tartışılmamıştır. Personanın endüstriyel tasarım alanındaki bu belirsiz konumu ve persona geliştirme süreci için teorik bir çerçevenin ortaya konulması gerekliliği ile kullanıcı anlayışını çerçevelemek ve geliştirmek için faydalı olabileceği öngörüsü, yöntemi hem teorik hem de pratik uygulama koşulları bağlamında araştırmak için bir motivasyon doğurmuştur. Bir tasarım yöntemi olarak personanın örtük doğasına odaklanan bu çalışma, endüstriyel tasarımcıların persona yaklaşımlarını derinlemesine anlamak, profesyonel endüstriyel tasarım uygulamalarında kullanımını çerçevelemek ve kendi koşullarına özgü bir yöntem olarak geliştirme girişimi için bir ilk adımı temsil etmektedir. Bu kapsamda karma yöntemler araştırması olarak tasarlanan çalışmada, profesyonel tasarımcılarla gerçekleştirilen görüşmeler ve çevrimiçi anket yoluyla endüstriyel tasarımda persona geliştirme ve kullanma alanının çerçevesi çizilmiştir. Çalışma sonucunda geliştirilen teorik çerçeve ile endüstriyel tasarım disiplininde persona uygulamalarına yönelik sistematik, yarı sistematik ve sezgisel olmak üzere üç temel yaklaşım belirlenmiş ve bu yaklaşımlara paralel şekilde ortaya çıkan persona türleri tartışılmıştır. Böylece personaların oluşturulma ve kullanılma yaklaşımlarına katkıda bulunan değişkenlerin belirlenmesi ile endüstriyel tasarım uygulamalarında persona kullanımının geliştirilmesine yardımcı olacak noktalar ortaya konmuş, tasarım disiplini içinde oldukça popüler olan persona yönteminin endüstriyel tasarım disiplini içerisindeki yeri ve kendine özgü koşulları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Persona, endüstriyel tasarım, hayali kullanıcı, kullanıcı temsili, kullanıcı araştırması