Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: DOĞAN ÜMİT YÜCEL
Danışman: Aysu Akalın
Özet:
Bu tezin temel yaklaşımı; farklılıkların altını çizen rölativist bir bakış açısı üzerine kuruludur. Özellikle insan bilimlerinde, özneye ve nesneye dair bağlamsallığın olduğu yerde, evrensel doğruların bulunabileceği düşüncesine karşı eleştirel bir duruş sergiler ve dolayısıyla özgülü ve bağlamsallığı önceler. Bu bakış açısına göre, kültürel üretim ve kültürel ürünlerin okunmasında, bilgi; mutlak, kalıcı, aşkın bir kavram olarak değil, zamansallığında, bağlamsallığında, dil’de açığa çıkan ve ortak bir uzlaşım ile kabul gören bir fenomen olarak ele alınmaktadır. Bu düşünme biçimi; özünde, bir insanın, diğer bir insanın ürettiklerini ve davranışlarını anlama çabasıdır. İnsanın ürettiği en kaotik fenomen kentin bileşeni olan, göreceli çok yeni ve parçası olduğu kent gibi disiplinlerarasılığın muğlak, bağlamın güçlü olduğu kentsel tasarım zeminini anlamak, anlamlandırmak ve üzerine bilgi üretilmek istendiği durumda, pozitivist temelli yapısalcı düşüncenin getirdiği genelleyici yaklaşımların yeterli çözüm üretemeyeceği açıktır. İnsanın ürettiği en kaotik fenomen, göreceli çok yeni ve parçası olduğu kent gibi disiplinlerarasılığın muğlak, bağlamın güçlü olduğu kentsel tasarım zeminidir. Tezin önermesi; fenomenolojik ve hermeneutik temelli, bağlam bağımlı, alternatif okumalarla kentsel tasarımı anlamak ve bilgi üretmek üzerine kentsel tasarım yarışmalarını araçsallaştıran bir yaklaşım, bakış açısı oluşturmaktır. Bu çerçevede; sorunsallaştırılan bir kent parçası üzerine, kendisi de fenomen olan, doğasında öznelerarasılığı ve özne dolayımını barındıran, önermeler zenginliği olarak kabul edilen yarışmalara odaklanılmıştır. Aynı fenomene ilişkin, farklı düşünce gelenekleri ve farklı duruşlar içinden gelen önermeler bütünü olarak görülen kentsel tasarım yarışmalarından “Akhisar Eski Belediye Meydanı ve Yakın Çevresi Ulusal Mimarlık ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması” (AKTY) bilgi arayışı amaçlı örneklem olarak ele alınmış ve analiz edilmiştir. Bu tez, evrensel bir bakış açısı geliştirmek içindir, yaklaşımı, bilgi arayışında önemli bir kaynak olabilecek yarışmalara, farklı bir bakış açısı oluşturmaktır. Tezde yöntemsel bir yaklaşım aranmamakla beraber, amaca en uygun olduğu düşünülen üst anlatılara dayanmadan özgülün bilgisini fenomenin kendinde aramaya olanak veren nitel bir yaklaşım olan Gömülü Teori üzerinden sorgulamalar yapılmıştır. Örneklem kentsel tasarım yarışmasını “O” yere dair holistik bilgi kaynağı olarak kabul edip yapılan sorgulamalar, biricik olan “yer” in, fenomenin üzerine, ortak akla, uzlaşıma dayanan, gerekçelendirilmiş (özgülün) kentsel tasarım bilgisinin üretilebileceğini ortaya koymuştur. Sonuç olarak bu tezin bakış açısıyla yapılacak çalışmaların, farklı kentsel tasarım yarışmalarında tekrarlanması ile gidimli olarak kentsel tasarım bilgisini hacimlendirebileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Fenomenolojik hermeneutik, bilgi, mimarlık bilgisi, kentsel tasarım, kentsel tasarım yarışmaları, yarışma kavramı